O’zbekiston respulikasi sog‘liqni saqlash vazirligi

1-jadval

Ijobiy (sog’lomlashtiruvchi)	Salbiy (xavf tug’diruvchi)
1. Atrof-muhitning gigiyenik me'yorlariga mosligi.	1. Atrof muhit omillarining va yashash sharoitining gigiyenik me'yorlariga javob bermasligi.
2. Optimal harakat tartibi.	2. Harakat faolligining oshib yoki kamayib ketishi.
3. Chiniqtirish.	3. Kun tartibi va o’quv-tarbiya jarayonining buzilishi.
4. Mo’tanosib ovqatlanish.	4. Ovqatlanishni tashkillashtirishdagi kamchiliklar.
5.Oqilona tuzilgan kun tartibi.	5. Sog’lom turmush tarzini olib borishda gigiyenik ko’nikmalarning yetishmasligi.
6. Sog’lom turmush tarzi.	6. Oila va jamoadagi noqulay psixologik muhit.

Bolalar va o’smirlar salomatlik holatiga ta'sir etuvchi ijtimoiy gigiyenik omillar
Barcha yosh guruhlarida bolalarning salomatligiga salbiy ta'sir ko’rsatuvchi biologik omillar orasida onaning homiladorlik davrida kasallanishi, homiladorlik va tug’ruqlarning asoratli kechishi katta ta'sir ko’rsatadi.
Umumiy kasallanish ma'lumotlari (murojaatlar bo’yicha) respublika viloyat statistika bo’limlari tomonidan berilgan maxsus statistik so’rov ko’rsatmalaridan olinadi. Murojaatlar bo’yicha kasallanish ma'lumotlari bolalar va o’smirlar rejali tibbiy ko’rik ma'lumotlari bilan to’lg’aziladi.
Chuqurlashtirilgan tibbiy ko’rik natijalarini o’rganish solishtirma aspekt o’tkazishni talab qiladi. Bunda yosh, muassasa turi va bir necha yillik dinamikasi hamma yosh guruhlarida tahlil qilish uchun xalqaro kasalliklar klassifikatsiyasining guruh rubrikatsiyasidan foydalanamiz.

№	Kasalliklar sinfi
1	Yuqumli va parazitar kasalliklar
2	Qsma kasalliklari
3	Qon va qon hosil qilish organi kasalliklari
4	Endokrin kasalliklar, ovqatlanish va moddalar almashinuvdagi buzilishlar
5	Ruhiy buzilishlar
6	Sezgi organlari va asab tizimi kasalliklari
7	Ko’z organlari kasalliklari
8	Quloq kasalliklari
9	Qon aylanishi tizimi kasalliklari
10	Nafas olish organlari kasalliklari
11	Ovqat hazm qilish organlari kasalliklari
12	Teri va teri osti yog’ qatlami kasalliklari
13	Suyak-mushak tizimi va biriktiruvchi tqqima kasalliklari
14	Siydik ayiruv va jinsiy organlari kasalliklari
15	Homiladorlik, tug’ruq, tug’ruqdan keyingi davr kasalliklari
16	Perinatal davrida yuzaga keladigan alohida holatlar
17	Tug’ma anomaliyalar
18	Tashqi muhit ta'sirida olingan jarohatlanish, zaharlanish va boshqa baxtsiz hodisalar.
19	Klinik va laborator tekshiruv davrida aniqlangan me'yordan chetga chiqqan simptomlar va belgilar
20	Kasalliklar va o’limning tashqi sabablari
21	Sog’liqni saqlash muassasalariga murojat etishda aholi sog’lig’iga ta'sir qiluvchi salbiy omillar

Kasalliklar tasnifi

Jamoalarda bolalar va o’smirlar kasallanishini tahlil qilishda shu narsani e'tiborga olish kerakki, turli yoshda kasalliklar bolalar orasida turlicha tarqalgan bo’ladi. 3-jadvalda turli yoshlarda kasalliklarning rang ko’rsatkichlari bo’yicha taqsimlanishi keltirilgan.
Bolalar va o’smirlar o’rtasida kasallanishlarni rang bo’yicha tarqalishini tahlil qilish shuni ko’rsatdiki, barcha yosh guruhida birinchi o’rinni nafas organlari kasalliklari egallaydi. Maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalar o’rtasida nafaqat yuqumli, balki allergik va ovqat hazm qilish organlari kasalliklari ham keng tarqalgan. Bolalar yoshi kattalashishi bilan kasalliklarning tarkibi ham o’zgaradi. Kasallanishlar tarkibi hamma bolalar va o’smirlar muassasalarida bir xil emas, bu turli omillarga bog’liqdir. Umumiy kasallanishni kamaytirish hamda bolalar va o’smirlar salomatligini mustahkamlash yuzasidan kompleks ish olib borganda, sanitar shifokor yuqumli kasalliklarni kamaytarishga va jarohatlanishlarni oldini olishga katta e'tibor berishi kerak, chunki ular bolalar o’limi va nog’ironligining asosiy sababchisidir. Shunday qilib, o’sib kelayotgan yosh avlodning salomatligini saqlash va mustahkamlashda bolalar organizmlariga ta'sir etayotgan salbiy omillarni o’rganish va ularni bartaraf etish tibbiy-profilaktikaning asosiy vazifalaridan biridir.

Turli yosh guruhlarida kasalliklarning rang ko’rsatkichlari bo’yicha taqsimlanigai
Rang	Yosh guruhi
Joyi	1-6	7-10	11-14	15-17
I	Nafas organlari kasalliklari	Nafas organlari kasalliklari	Nafas organlari kasallkklari	Nafas organlari kasalllklari
II	Yuqumli kasalliklar ar	Yuqumli kasalliklar	Jarohat va shikastlanishlar	Jarohat va shikastlanishlar
Sh	Allergik kasalliklar	Ovqat hazm qilish organlari kasalliklari	Sezgi organlari va asab tizimi kasalliklari	Sezgi organlari va asab tizimi kasalliklari
IV	Ovqat hazm qilish organ- lari kasalliklari	Jarohat va shikastlanish-lar	Teri va teri osti kletchatkasi kasalliklari	Ruhiy buzilishlar
V	Jarohat va shikastlanish- lar	Sezgi organlari va asab tizimi kasalliklari	Ovqat hazm qilish organlari kasalliklari	Yuqumli kasalliklar