O`zbekiston Respublikasining davlat tili o`zbek tilidir

TO`LDIRUVCHI ERGASH GAP

Bosh gapdagi olmosh bilan ifodalangan to`ldiruvchini (yoki bosh gapdagi qo`llanmagan to`ldiruvchini aniqlashtiradigan ergash gap turi to`ldiruvchi ergash gap deyiladi. To`ldiruvchi ergahs gap, asosan, nimani? kimni? kimga? nimaga? kabi so`roqlardan biriga javob bo`ladi.To`ldiruvchi ergash gap bosh gapga quyidagicha brikadi.

1. Ergash gapning kesimi odatda shart mayli shaklida bo`ladi va ergash gap tarkibida kim, kimki, nima olmoshi kelib, bu olmoshlar bosh gapda to`ldiruvchi vazifasida kelgan u, shu, o`sha olmoshiga mos keladi. Masalan: Uydagilar nimani buyursa shuni bajar.(H.H.)
Siz kimni ko`rsatsangiz, men shunga, roziman. Kimki bo`lsa dilozor, undan elu- -yurt bezor. (Maqol)
2. Ergash gap bosh gapga -ki bog`lovchisi yordamida bog`lanadi va bosh gap tarkibida shu olmoshi bo`lib ergash gap o`sha olmoshning ma`nosini ochadi.Masalan: Bilib qo`yki, seni Vatan kutadi. (G.G.) Ona biladiki endi har sahar, butun Vatan bo`ylab to`lishar bahor (H. O.)
Ko`pincha bosh gap tarkibidagi olmosh ishlatilmaydi. Masalan: Kishilar istaydiki, hamisha ravshan bo`lsin kuni-kuni ertaklar, kuni-kuni istiqbol.(G`.G`)
ANIQLOVCHI ERGASH GAP

Bosh gapdagi olmosh bilan ifodalangan aniqlovchi izohlagan ergash gap turi aniqlovchi ergash gap deyiladi. Aniqlovchi ergash gap qanday? qaysi? kimning? kabi so`roqlariga javob beradi va bosh gapning olmosh bilan ifodalangan biror bo`lagining belgi, xususiyatini aniqlaydi.

Aniqlovchi ergash gap bosh gapga quyidagicha birikadi:
1.-ki ergashtiruvchi bog`lovchisi yordami bilan .
Bu bog`lovchi bosh gapning kesimiga qo`shilib keladi va bosh gap tarkibida ko`proq shunday so`z ergash gap tarkibida bu, uning kabi olmoshlari yoki bunday so`zi bo`ladi. Masalan: Shunday inson haqida gapirginki uning harbir so`zi bebahodir. (O.)
Dunyoda shunday odamlar borki, ularning hayot yo`lidan ibrat olsa arziydi. (Gazetadan)
2. Shart maylidagi fe`l bilan . Bu fe`l aniqlovchi ergash gapning kesimi bo`lib keladi. Ergash gap tarkibida qaysi, qanday, kimning, kim kabi olmoshlar, bosh gap tarkibida esa shunday, shu o`sha, uning olmoshlari bo`ladi. Masalan:Kimning ko`ngli to`g`ri bo`lsa, uning yo`li ham to`g`ri bo`ladi. (Maqol) Kim ko`p kitob o`qisa o`shaning bilim doirasi keng bo`ladi.