O`zbekiston Respublikasining davlat tili o`zbek tilidir

BOG`LANGAN QO`SHMA GAP

Tarkibidagi sodda gaplarning o`zaro teng aloqaga kirishuvidan tuziladigan gaplar bog`langan qo`shma gap deyiladi. Masalan: Meni kutgil va men qaytaman (K.S.).

Yurtimizning bu kuni chiroyli lekin ertasi indini yana chiroyliroq, baxtliroq bo`ladi. (O.)Mashina katta jar yoqasiga kelib qoldi-yu, shofyor hushyorlik qilib to`xtatdi (R.F.)
Bog`langan qo`shma gap tarkibidagi sodda gaplar mazmunan birinchidan bir paytda yoki ketma-ket bo`ladigan voqea- hodisalarni ifodalasa, ikkinchidan, mazmunan qo`shma gap tarkibidagi sodda gaplar biriktiruv zidlov, ayiruv, bog`lovchilari orqali bog`lanadi.
BU BOG`LANISH VOSITALARI VA TURLARI QUYIDAGI JADVALDA BERILGAN

	Bog`lanish turlari	Bog`lovchi vositalari	Misollar
1.	Biriktiruv bog`lovchili qo`shimchalar	va ham, hamda	Ko`ngil xazinasining qulfi tildir va ul xazinaning kalidin so`zdir (A.N.) Havo sovudi hamda erlar muzladi. Qo`ng`iroq chalindi ham dars boshlandi.
2.	Yuklamalar	- y -yu -da	Seni ko`rdim-y oromim buzildi Ko`m-ko`k paxtazorlar bunyod etildi-yu, cho`llar chaman bo`ldi. (SH. R.) Daraxtlarning tanalariga hayot suvi yugur di-da, ko`m - ko` bariglar mavj uraboshladi (SH.R.)
3.	Zidlov bog`lovchili qo`shimchalar	ammo lekin biroq	Umurzoq ota Ko`ktog` tomonga qaradi, ammo Oyqiz keladigan yolg`izoyoq yo`lda hechkim ko`rinmadi. (SH.R.) O`zbekistonning bu kuni chiroyli, lekin ertasi bundan ham chiroyliroq bo`ladi (Gazetadan) Onaxon yangi shaharga kam kelgan, biroq bu ko`chalardagi binolar esida qolgan ekan.(As.M.)
4.	Ayiruv bog`lovchili qo`shimchalar	Yo...yo yo...yoki goh--goh xox-- xox ba`zan... ba`zan dam..dam	Yo etarman maqsadimga oxiri, yo bu yo`lda tamom bo`lg`usi bujon. (A.N.) yo meni de yoki Omonni (H.O.) Po`latjonning xayolidan goh jang dahshatlari o`tar, goh ko`z oldida gospital gavdalanadi (S.A.) xox inon, xox inonma (Mashrab) Ba`zan oy zarrin nurlarini yozib yuboradi, ba`zan bulut oy yuzini qoplab oladi. dam menga qaraydi, dam unga.

Bog`langan qo`shma gaplar inkor bog`lovchisi orqali ham o`zaro birikadi. Masalan: Na kunduzi oromim bor,Na uyquda halovat. Na o`qiysan, na yozasan. (U.)
6. Bog`langan qo`shma gap tarkibidagi sodda gaplar bo`lsa, esa so`zlari yordami bilan ham birikadi .Masalan: O`tloqlar yam-yashil tizma tog`lar tepasida esa oppoq qorlar yarqirab turadi. (Ch.A.)
Arava tinmay tijirlardi, yo`lobchilar bo`lsa so`zsiz borishardi. (S.Z.)