O`zbekiston Respublikasining davlat tili o`zbek tilidir

-- lar qo`shimchasining barcha otlarga qo`shilmasligi hamma otlarning ham grammatik ko`plikda qo`llana olmasligini ko`rsatadi. Chunonchi, donalab sanalmaydigan otlarga -lar qo`shimchasi qo`shilganda ko`plikni emas, balki narsa-predmetning turini xilini anglatadi. Shunga ko`ra -lar qo`shimchasi ko`plikdan tashqari yana quyidagi ma`nolarni ifodalaydi.
1. Donalab sanab bo`lmaydigan predmet nomlariga qo`shilganda ularning turli-tumanligini, har xilligini bildiradi: tuzlar, sutlar, bug`doylar, yog`lar, unlar, qirqmalar (qovun turi). Tilimi tilingni ming tilim qilgan, Qirqmalar bog`ladi yukin qovg`aga .(G`. G`.)
2.Mavhum otlarga qo`shilganda, shu otdan anglashilgan ma`no kuchayadi. Masalan, Ming turlik xayollarga borib qaytdi .(A.Qod.) Qizlar undan-bundan uzoq gaplashidi, orzularga berilishdi.(O.)
3. Predmetlarning noaniq bo`lgan ko`p miqdorini ifodalaydi. Suhbatlar goh qizib, goh davom etardi . (O. )Biz bo`lajak adiblar, turmushning botqoq erlarinigina emas, undan chiqish yo`llarini ham ko`rsatishimiz mumkin. (A.Q.) 4.Qarindoshlik ifodalovchi otlarga egalik qo`shimchalaridan keyin qo`shilib hurmat ma`nosini ifodalaydi: otamlar, onamlar kabi.
5.Shaxsni anglatuvchi so`zlarga qo`shilib, piching, kesaatish va hurmat ma`nolarini anglatadi. O`zimning bu xizmatim evaziga bir mukofat olish muddaosida bo`lmaganimdan va nimaiki janoblari yo`lida mashaqqat chekkan bo`lsam.. (A.Qod.) Yangi podsho Nizomiddin hazratlarining el-yurtga osh berishi va ochlarga non ulashishi haqidagi xabarni butun shaharga tarqatdilar. (P.Q.)
6. Payt, vaqt bildiruvchi so`zlarga qo`shilib, taxmin ma`nosini ifodalaydi.Masalan, Shu gapdan bir hafta chamasi keyin va chorlar kutishning beshinchi kunlari edi.(A. Qod.)
7. Juft predmetlarni bildirgan so`zlarga qo`shilganda ko`plikni emal, balki ularning ikkitaligini ta`kidlash ma`nosini ifodalaydi: ko`zlar, quloqlar, qoshlar, lablar, torlar kabi. Masalan, Tanburning mo`jizakor torlaridan quyilgan musiqa mavjud havoni to`ldirdi. (O. ) Beka begimning ko`zlaridagi tikanlar sal kamayganday bo`ldi. (P.Q.)
8. Kishi organizmi a`zolariga qo`shilganda ta`kid kuchayadi: yuraklar, tillar, burunlar.
9. Atoqli otlarga qo`shilganda umumlashganlik, o`xshaganlik ma`nolari anglashiladi. Ajoyib naslsiz sizdagi talant, Amular, Sirlarning mazmunidan mo`l. (G`.G`.)
10. Aniq va mavhum otlarga qo`shilib, hurmat -izzat ma`nolarini ifodalaydi. Xotiralariga malol kelmagay, hazrat.(O.) Qadamlariga hasanot, ko`p xursand bo`ldik .(O.)