O`zbekiston Respublikasining davlat tili o`zbek tilidir

TAKRORLASH UCHUN SAVOL VA TOPSHI RIQLAR 1 Bog`lovchisiz qo`shma gapni tariflang? U bog`langan va ergashgan qo`shma gapdan qanday farq qiladi?
2. Bog`lovchisiz qo`shma gapning qanday turlari bor? Qanday belgilariga ko`ra turlariga ajratiladi?
3. Bog`lovchisiz qo`shma gap qismning orasida qanday tinish belgilari qo`yiladi va ularning turlarini ayting ?


AMALIY MASHQLAR


BOG`LOBVCHISIZ QO`SHMA GAPNI SINTAKTIK TAHLIL
QILISH TARTIBI VA NAMUNALARI

1. Ifodamaqsadiga ko`ra gap turi. 2. Qo`shma gap tuzilishiga ko`ra turi.3. Bog`lovchisiz qo`shma gap turini ko`rfsatish. 4. Bog`lovchisiz qo`shma gap qismlarining semantik munosabati.5. Bog`lovchisiz qo`shma gaplarda tinish belgining izohlash. Masalan, Osmon yiroq, yer qattiq (Maqol.). Bu gap bmafqsadiga ko`ra darak gap, tuzilishi va grammatik asosining miqdoriga ko`ra qo`shma gap, qismlarining bog`lanish va semantik munosabatiga ko`ra bog`lovchisiz qo`shma gap o hang yordamida ikki sodda gap o`zaro bog`langan, ular orasiga vergul qo`yiladi.

58-mashq . Bog`lovchisiz qo`shma gaplarni topib ularni sintaktik tahlil qiling.
1. Quyosh qochib ketdi, olam qoraydi. (U.A.) 2. Havo juda issiq, uzoq dalalrda, ko`kda jimlik hukm surardi.(Sh. R.)3. Jismimiz yo`qolur o`chmas nomimiz (H.O.) 4. Men ko`rdim, sen ko`rmading.(Sh.R.) Ovchi ning so`zi she`r otar, yigitning zo`ri yer ochar.(Maqol). 6. Hamal kirdi ekinlarga amal kirdi.(Maqol). Seni ish yergmasin, sen ishni yeng (Maqol). 7. Hali quyosh botmagan, uning kechki qizg`ish nurlari barglari sarg`aydi o`riklarini, terak uchlarini lovillatib yondirayotgandek. (S.A.)

8	Xalqqa ayting men aslo o`lganim yo`q, Voy qo`liga taslim ham vo`lganim yo`q (H.O.)
9	Meni kutgil va men qaytarman Faqat kutgil meni juda intizor. (K.S.)
10	Daryolardan kuylab o`tardim, Qo`shiqlarga quloq tutarman (H.O.)
11 12	Tabiat o`zgarar ming yillardan so`ng Balki biz bilmagan giyohlar o`sar. (U.) Men kulaman- hayot kuladi, Men kulaman- kulib qarar yil (S.A.)