O’zbеkiston rеspublikasi xalq ta'limi vazirligi

Нафас йўлларининг ўткир касалликлари. Буларга трахеит ва ўткир бронхит киради. Трахеит – трахея шиллиқ пардасининг ўткир яллиғланишидир. Трахеит аксари бурун, халқум, бронхлар ва халқумнинг яллиғланиши кечади.
Касаллик сабаблари: организмнинг совқотиши ва инфекция.
Клиникаси: ўткир бошланади, озроқ балғам ташлаш билан йўталиш кўрилади, температура субфебриль бўлади.
Беморнинг умумий аҳволи ёмон бўлмайди.
Даволаш: симптоматик – орқага ва кўкракка (тўшга) горчичник солиш, оёққа иссиқ ванна қилиш, ингаляция. Асал қўшилган чой ёки сутга сода солиб ичилади.
Дорилардан: аспирин 0,5 дан 3 маҳал, кодеин сода билан таблеткадан 2 маҳал буюрилади. 3-5 кундан кейин соғайиш бошланади. Ўткир ва хроник бронхит тафовут қилинади.
Ўткир бронхит – бронхлар шиллиқ пардасининг ўткир яллиғланишидир. Касалликни пневмококклар келтириб чиқаради. Организмнинг қаршилик кўрсатиш кучи сусайиб кетганда бактериялар бронхларнинг шиллиқ пардасини зарарлайди.
Клиникаси: Бронхит тумовдан бошланади, тумов бронхитга айланиб кетади. Дастлаб, қуруқ йўтал пайдо бўлади, кейин бемор балғам ташлайди (шиллиқли, шиллиқли-йирингли).
Температура аксари субфибриль бўлади, умумий беҳоллик кўрилади.
Аускультацияда дастлаб, қуруқ, сўнгра нам хириллаш эшитилади. Касаллик 7-10 кун давом этади. Соғайиш билан тугайди. Даволаш – температура кўтарилган тақдирда беморни ўринга ётқизиб қўйилади, ичишга сульфодемизин, этазол 0,5 дан ҳар куни 4 маҳал буюрилади. Бемор қаттиқ йўталганда кодеин сода билан 0,015 дан 2-3 маҳал буюрилади. Горчичник, қуруқ банка, содали ингаляция буюрилади. Сутга ярим қошиқ сода солиб ёки сутга боржом ё бўлмаса асал қўшиб ичиш буюрилади.
Ўткир пневмония. Ўткир пневмония крупоз, очагли ёки бронхо-пневмонияга ва бўлаклараро пневмонияга бўлинади. Крупоз пневмония ёки лобар (бўлакли) пневмония ўпканинг бутун бир бўлаги зарарланишидир. Бу ўткир инфекцион касаллик ҳисобланади.
Яллиғланиш процесси ўпка альвеолаларида ва майда бронхларда ривожланади. Процесс кичкина очагдан бошланиб, орадан кўп ўтмай, асосан лимфа йўллари бўйлаб барча бўлакка тарқалади.