O’zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi navoiy davlat pedagogika instituti fizika- matematika fakulteti “umumiy fizika” kafedrasi

FIZIKADAN MASALALAR YECHISH METODIKASI HAQIDA UMUMIY

MULOHAZALAR.

Biz yuqorida masalalarni mazmuniga qarab shartli ravishda mehanikaga, molekulyar fizikaga, elektrga va shakozolarga tegishli bo’lishi mumkinligini ko’rib o’tdik. ko’pgina fizikadan masalalar yechish metodikasiga tegishli adabiyotlarni tashlil qilish orqali va o’z tajribamizdan kelib chiqib, biz quyidagi muloshazaga keldik

Fizika kursining barcha bo’limlariga tegishli bo’lgan masalalrni yechishning umumiy tomonlari bor, shu bilan birga shar bir bosh mavzularga tegishli masalalrni yechish metodikasining o’ziga shos tomonlari mavjud. biz quyida masala yechish metodikasining umumiy tomonlari shaqida to’htalamiz.

1. 
   Ma’lumki shar bir fizik masala mazmunida barcha fizika hodisalarining, qonunlarnining biror hususiy ko’rinishi yotadi. demak fizikaning qaysi bo’limiga tegishli sodda masalami yoki murakkab masalami uni yechish uchun unga tegishli nazariyani chuqur o’rganish kerak bo’ladi. Qonunlarni, sharakatlarni ifodalovchi formulalarni bilmay turib shech bir masalani sham yechish mumkin emas.
   
2. 
   Masalani yechish uni bir necha bor diqqat bilan o’qishdan va mazmunini tushunib olishdan boshlanadi. masala shartini o’qish bilanoq darshol, asosiy e’tiborni izlanayotgan kattalikga qaratmaslik uni tezda topishga sharakat qilmaslik kerak.
   

Aksincha masalalrda aks etayotgan fizik shodisalarni yahshilab tushunib olish, bu shodisada yotgan fizik qonunlarni va formulalarni esga olmoq kerak. biror fizik kattalikni topish, shamda zanjirni shisoblash kerak bo’lsa yoki tasvir yasash talab qilinsa, masalada qanday kattaliklar va shartlar berilganligini aniqlashtirmoq zarur. masalaning ma’lumotlarini uning shartida berilgan tartibda yozib olmoq kerak. agar masalaning shartida kattaliklar turli birliklar sistemasida berilgan bo’lsa, ularni albatta si sistemasiga keltirish zarur.

3. 
   Masalada chizma yoki zanjir berilgan bo’lsa, chizmani yoki zanjirni diqqat bilan o’rganib va to’g’ri ko’chirib olmoq kerak. agarda masalada chizma yoki zanjir berilmagan bo’lsa, masalaning shartiga ko’ra fizik jarayonni ko’z oldimizga keltirib masalaning mazmunini to’liq aks ettiruvchi chizma chizib olish yoki zanjir tuzish kerak bo’ladi.
   

Barcha bo’limlarga tegishli yana bir umumiy tomon shundan iborat-ki, shar bo’limga hos navbatdagi bosqichlarni bajarib bo’lgandan keyin olingan natijani tashlil qilib to’g’riligini tekshirib olish kerak bo’ladi. olingan natijaning to’g’riligiga ishonch shosil qilgach, shisoblashlarni bajarish lozim. shisoblashlarni bajarishda iloji boricha ehmlardan foydalanish kerak, bu esa vaqtni tejaydi.

Endi biz quyidagi fizika kursining bo’limlmri bo’yicha masala yechish metodikasining o’ziga shos tomonlariga to’htalamiz.

7.