O’zbekiston Respublikasi Xalq Ta’limi Vazirligi A. Qodiriy nomli Jizzax Davlat pedagogika instituti “Tarix” fakulteti

Nazorat topshiriklari:

1. 
   Marko Poloning dunyo sayoxati.
   
2. 
   Afanasiy Nikitin sayoxati.
   
3. 
   Vasko da Gama sayoxati.
   
4. 
   Xristofor Kolumb dunyo sayoxati.
   

3 – asosiy savol:
XI-XII asrlarda Shark olimlari bergan geografik ma’lumotlar.


Ukituvchi maksadi: Geogafik kashfiyotlarning sabablarini va okibatlarini aniklab berish.


Identiv ukuv maksadlari:

1. 
   Buyuk geografik kashfiyotlarning iktisodiy okibatlarini tushuntirib beradi.
   
2. 
   Buyuk geografik kashfiyotlarning tarixda tutgan urnini tushuntirib beradi.
   

3 – asosiy savolning bayoni:
Buyuk geografik kashfiyotlar davrini jaxon xalklari tarixida XV-XVI asrlar va undan keyingi davrlarda xam davometganini kuramiz. Yangi ulkalarning topilishi jugrofiy sayoxatlar tarixiga e’tibor bersak, insoniyat kadimdan yangi yerlarni uzlashtirish uchun xarakat kilishganlari ma’lum buladi. Yangi ulkalarni uzlashtirish bilan bir katorda Yer yuzasini turli iklimlarida yashagan yerli axolini yashash turmush, ularni rivojlanish boskichlarini turlicha darajada ekanligini kuramiz. Insoniyat asosan davlatchilik sivilizasiyasiga kadam kuyar ekan, yakin atrofdagi davlatlar bilan kizika boshlaganlar. Kupchilik xolatda xar bir ulkada ishlab chikarish xujaligini turlicha bulishi iktisodiy extiyoj ta’minotidagi tengsizlikka olib kelgan.
Ayniksa davlatlar urtasidagi boglanishlar, savdo alokalari rivojlanishi, ularni uzaro boglanishiga asos bulgan. Shu sababdan insoniyat dunyoning sirini Yer sharidagi uzgarishlar, tabiat va iklim uzgarishlarini, tun va kun. Kuyosh xarakatini kuzatishga kizika boshlaganlar.
Ularni kuruklikda va suvda yurishi. Bir joydan ikkinchi joyga borish muommolari orkasidan tabiat sirlarini ochishga urinish paydo buldi. Yer kurrasini urganish., ya’ni xaritalar tuzish, bu maksadda insonlarni uzga yurtlarga borishga bulgan xarakatlarini yuzaga kelishidan buyuk geografik kashfiyotlar davrigacha bulgan ilmiy izlanishlar boskichini kurib chikib, shundan xulosaga kelgan edik:
Birinchidan, kuldorlik davri tarixida yuz bergan kashfiyotlar davri. Bunga misol kilib, dastlabki Somiy kabilalarini Sharkka yurish Misrliklarni Old Osiyo , Finikiyaliklarni Urta Yer Dengiziga uyushtitrgan sayyoxatlari. Yangi mustamlaka yerlarining yuzaga kelishi, kadimgi davrida yirik mustamlaka ulkalari uchun kilingan xarakatlar yunonlar va rimliklarda uchragan.
Dunyoni yoki Yer yuzasini kiyofasini tasvirlash, antik davri sayyoxatchilari, savdogarlar va davlatlar uchun zaruriyat tugilgan. Antik dunyo kashfiyotchilari katorida Ptolomey, Erotosfen "Geografiya" asarida yer tuzilishini tasavvur etishni dastlabki xaritasi yuzaga keldi.
"Geografiya" fanining rivojlanishi keyingi davri urta asrlardagi X-XI asrlarga tugri keladi. Bu davrda ilmiy markazlar, Sharkka kuchish munosabati bilan Bogdod, Aleksandriya, Kudus,Damashk va Urta Osiyoda , Urganch va marvda olimlar tuplanadigan Markazlar vujudga keldi.