|
1. Eshitishda nuqsoni bo’lgan bolalar mehnat tarbiyasining
mazmuni va taxlili
Rossiya olimlaridan Boskis kar va zaif eshituvchi bolalarni asosan
eshitishning yo’qolishi yoki pasayishi bola nutqining rivojlanishi va buning
oqibatida ijtimoiylashuvning sekinlashuviga bog’liqligini ustuvor hisoblagan holda
tasnifladi. U qiyagi 4 ta omilga tayanadi.
Eshitishda nuqsoni bo’lgan bolalar ta’lim-tarbiyasi maqsadi ularda nutqiy
imkoniyatlarni rivojlantirish bilan uzviy bog’liqligi xorij va milliy pedagogika
olimlari tadqiqotlarida ilmiy asoslab berilgan. Chunki harqanday inson olamni nutq
bilan anglaydi va nutq orqali aks etiradi. Shu bilan bog’liq holda eshitishda
nuqsoni bo’lgan bolalar uchun mo’ljallangan ta’lim muassasalarining maqsadi.
Bunday bolalarning so’zlashuv nutqini rivojlantirish orqali ularga akademik bilim
berish va ijtimoiy – hayotiy ko’nikmalarini shakllantirish, kasb-hunarga
yo’naltirish hisoblanadi. Eshitishda nuqsoni bo’lgan bolalar mehnat tarbiyasining
mazmunini tahlil qilish qilish.
Maqsad: O’quvlarda mehnat ta’limining mazmunini tahlil qilish malakasini
shakllantirish.
1-vazifa O’quvchilar mehnat va kasb ta’limning umumta’limiy tariyaviy
hamda dunyoqarash asoslarini yaratish.
Labaratoriya ishining yo’nalishlari:
a) Mehnat ta’limi dasturini tahlil qilib, ulardagi umumta’limiy tarbiyaviy va
dunyoqarash asoslarini aniqlash.
b) Mehnat ta’limi dasturlarini tahlil qilish ko’nikmalarini shakllantirish.
Ish uchun kerakli manbalar:
a) mehnat ta’limi dasturi.
b) kasb ta’lim dasturi.
d) Umumta’limiy fanlarning dasturlari.
ye) Mehnat va kasb ta’limning nazariy, umumta’limiy hamda dunyoqarash
asoslari yoritilgan adabiyotlar.
2-vazifa. O’quv fani mavzularining mazmunini tahlil qilish va yo’nalishlarini
o’rganish.
1. O’quv fani mazmunini tahlil qilishda hisobga olinadigan asosiy omillar.
- metadologik materiallarning aks etishi.
- didaktik materiallardan foydalanish.
- politexnik prinsiplarni qo’llash.
- ta’lim oluvchilarga tegishli ma’lumotlarni berish va mahoratni singdirish
maqsadida o’quv fanining har bir mavzusi hal qiladigan vazifalar kompleksini
aniqlash.
- labaratoriya ishlarini tahlil qilish. Honaning imkoniyatlariga, ta’lim
oluvchilarning tayyorgarligiga, o’quvchilar sinfining kasbiy maqsadiga qarab
muayyan ishlarni tanlash.
- o’quv fani mavzulari materiallarning bilim, ko’nikma va malaka nuqtai
nazarda maxsus texnologiya mavzulari bilan o’zaro bog’lanishni ishlab chiqish:
- fanning har bir mavzusi bo’yicha bilim, ko’nikma malakaga ta’luqli
fanlararo aloqa va fanlar ichidagi bog’lanishlarni o’rganish.
- materialni bayon qilish ko’nikma va malakalarni vujudga keltirishning ustun
metod va shakllarini aniqlash. Xulosa chiqarishning didaktik metodlaridan
(induksiya va diduksiya metodlaridan) foydalanish.
- materialning mazumuniga, bayon qilish mantiqiga ta’lim oluvchilarning
tayyorgarligiga qarab o’qitishning ko’rsatmali vositalarini belgilash.
- materialni barqaror va dinamik qismlarga ajratish. Dinamik qismni fan
texnika taraqqiyoti talablariga muvofiqlashtirish.
3-vazifa. Darslikdagi asosiy bo’limlar mazmuni taxlil qilish darslik mazmuni
tahlil qilishda foydalaniladigan asosiy prinsiplar:
1. metodologik prinsip. Darslik mazmunining fan texnika taraqqiyoti
talabalarini xisobga olgan holda materiallistik g’oyalarga, O’zbekiston
Respublikasi halq ta’limi vazirligi qaror va buyruqlariga mosligi.
2. Umum didaktik prinsiplar. Darslik mazmunining ilmiy, sistemali, izchil,
tushunchalari ko’rsatmali bo’lishi mumkin. Ilmiylik prinsipi – hozirgi ilmiy
tasavvurlarga muvofiqlik, ilmiy tushunchalarni birxillashtirish “SI” tizimidagi
barcha o’lchash birliklarini aks ettirishdir. Sistemali va izchillik prinsipi darslikda
mavzular va bo’limlarning to’g’ri joylashtirilishi, dasturlarda materialning
tegishlicha o’rin olishi, mavzular ichida mantiqiy tartibga rioya qilish, boshqa
fanlar bilan, ayniqsa maxsus texnologiyalar bilan aloqalarning eng maqbulligidir.
Tushunarlili prinsipi – “yaqindan olisga”, “oddiydan murakkabga”, “ancha
yengildan, ancha qiyinga”, “ma’lumdan noma’lumga” qoidalaridan oqilona
foydalanish: material hajmning uni o’rganish uchun ajratiladigan vaqtga
muvofiqligi: xulosa chiqarish mantiqiy metodlarning ta’lim oluvchilarning
kamolot darajasiga mosligi: o’rganilayotigan tushunchalarning idrok qilish va esda
saqlab qolish osonligi: materialni bayon qilish o’quvchilarning bilim saviyasiga
mosligidan iboratdir. Ko’rsatmalilik prinsipi – chizmalar, sxemalar, rasmlarning
material mazmuniga muvofiqligi, ko’rsatmali vositalarining aniqligi, ta’sirchan va
qiziqarligidir.
3. Umumtexnik fanlar bilan maxsus texnologiyaning birligi prinsipi –
umumtexnik fanlar va maxsus texnologiyalar ko’p tushunchalarning umumiyligi,
fan materialining bayon qilish jarayonida maxsus texnologiyaning muayyani
masalalaridan keng, foydalanish, maxsus texnologiya darsliklarida umumtexnik
fanlarga tayanish va maxsus texnologiyada tushunchalarini birxillashtirish.
4. Politexnik prinsip – o’rganiladigan fanda politexnik prinsipni
muayanlashtirish prinsipdan materialni tartibga solish tiplarga ajratish uchun
foydalanish va umumiy tavsiyalarni ishlab chiqarish obe’ktlarga joriy etish,
politexnik prinsipni mahorat va malaka xosil qilishni joriy etishdir.
5. Kasbning qaror topish prinsipi – o’quvchilarning kasbga yoroqligi va uni
aniqlash yo’llari, kasbiy sifatlarni tarkib toptirishga oid talablar birligi, materialni
kasb qaror topadigan rusumda bayon qilish ijobiy, hissiy muhitga tayanib
o’quvchilarda ko’nikma va malaka hosil qilishdir.
4 vazifasi. Nazariy va ishlab chiqarish darslarini taxlil qilish.
Rejalashtirilgan
darslar soniga qarab gurux qatorga bo’linadi.
Mashg’ulotlarni tashkil qilishni asosiy shakli – “dars o’tishda” dir. Har bir qatorga
dars mavzui beriladi. Rahbar ularning tayyorgarligini tekshirganidan keyin
qatorlaridan biri 45 daqiqali darsni o’tkazadi. Keyin darsni munozara tarzida taxlil
qilinadi. Mashg’ulotlar rahbarning yakunlanishi bilan tugaydi. Kar bolalar
maktablari uchun mehnat davlat ta’lim dasturlari taxlili.
Maqsad: kar o’quvchilar maxsus maktab o’quvchilarini fan dasturi bilan
tanishtirish ularni dasturning tuzilishi tamoyillari har bir sinfda joriy etiladigan
bilim, ko’nikma va malakalarni tarkib toptirishi kerakligini aniqlash.
Jihozlar: mehnatdan davlat ta’lim satandarti va dasturlar, darsliklar,
mashg’ulot o’tkazish rejasi:
1. O’quvchi bilimini tekshirish.
a) Kar bolalar maktab internati mehnat fanining asosiy vazifasi.
b) kar bolalar maktab internati uchun mahnat fanining dastur tuzilishi.
D) dasturdan har bir sinfda nazarda tutilgan matematik, bilim, ko’nikma va
xajmi.
2. (Amaliy topshiriq). Kar bolalar maxsus maktab internati uchun mehnat
fani o’quv dasturini taxlil qilish.
A) o’quvchilarga mustaqil ish uchun vazifalar.
B) shu mavzu yuzasidan nazariy va ma’ruza mashg’ulotlarni o’qib kelish.
D) mehnat fanidan musatqil ishni tushuntirish.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
