O‟zbekiston respublikasi

Ponasimon suyak - juda murakkab tuzilgan bo‘lib, tana va uch juft o‘simtalardan iborat. Kichik qanotlar yuqoriga, katta qanotlar - yenga va lateral tomonga – qanotsimon o‘simtalar pastga qaratilgan bo‘ladi. Ponasimon suyakni tanasi kubsimon shaklga ega bo‘lib, havo saklovchi katakchalardan iborat. Bu katakchalar burun bo‘shligi bilan tutashadi. Ponasimon suyak tanasining kalla bo‘shligiga qaragan yuqori yuzasining o‘rta qismida egarchaga o‘xshash chuqurcha - turk egari joylashgan, bunda endokrin bezlarning ―malikasi‖ - gipofiz o‘rnashgan.
Peshona suyagi kalla suyagini tomini va asosini hosil bo‘lishida ishtirok etadi. Bu suyak to‘rtta qismga peshona, juft ko‘z qismlar, burun qismiga bo‘linadi. Peshona qismi yarim aylana shaklida bo‘lib, kavarik yuzasi tashqariga, botiq qismi ichkariga miya tomon qaratilgan. Pastki yuzasida ko‘z kosasining ustidagi o‘tkir chekkasi aniqlanadi, uni ustida kosh usti ravog‘ini ajratish mumkin. Kosh usti ravog‘idan teparoqda bir juft peshona do‘mbog‘i ko‘rinib turadi. Bu do‘mboqlar faqat odamlarga hos bo‘lib, akliy faolyat bilan bog‘liq va hayvonlarda uchramaydi. Ikkita kosh usti ravog‘i orasida chuqurlik – kanshar o‘tadi. Peshona qismining yuqorigi chetida tishsimon chok hosil bo‘ladi va tojsimon chok orqali peshona suyagi tepa suyaklari bilan birikadi.
G‟alvirsimon suyak – shakli jixatdan ―T‖ harfiga o‘xshash, yengil va yupqa suyak, bo‘lib 3 qismdan: perpendikulyar yoki tikka ketgan plastinkadan, gorizontal joylashgan g‘alvirsimon plastinkasidan va perpendikulyar plastinkani ikki yonidan osilib turgan g‘alvir labirintdan iborat. G‘alvirsimon plastinkada juda ko‘p g‘alvirsimon katakchalar bo‘lib, katakchalar burun bo‘shligiga ochiladi. G‘alvirsimon katakchalardan xid bilish nervini tolalari burun bo‘shligiga o‘tadi. Plastinkaning o‘rtasidan eng yuqori uchida xuroz toji joylashgan. Xuroz tojiga bosh miyaning qattiq pardasi birikadi. G‘alvir suyakning perpendikulyar plastinkasi galvisimon plastinkadan tikka pastga qarab yo‘nalgan bo‘lib, burun to‘sig‘ini hosil bo‘lishida ishtirok etadi. Labirintlar juft bo‘lib, har xil katta-kichiklikda bo‘lgan suyakli va havo saklovchi katakchalardan tuzilgan. Katakchalar old va orqa tomonlardan peshona suyagining sinusi va ponasimon suyakning sinusi bilan tutashadi. Katakchalar burun bo‘shligidan kayrilgan yupqa suyak plastinkalari va yuqorigi va o‘rta burun chig‘anoqlari bilan yopilgan bo‘ladi. Lateral tomonidan g‘alvirsimon suyagining yupqa ko‘z plastinkasi ko‘z soqqasining medial devorini tashkil qiladi.