O‘zbekiston respublikasi

Boshqaruv qarorlarining tasnifi

Boshqaruv qarorlarini tasniflashning boshqa mezonlari ham mavjud:

• 
  qaror natijalarining amal qilish muddatiga qarab: uzoq, o‘rta va qisqa muddatli qarorlar;
  
• 
  qabul qilishning takroriyligiga qarab: bir martalik (tasodifiy) va takrorlanuvchi qarorlar;
  
• 
  qamrov darajasiga qarab: umumiy (barcha xodimlarga tegishli) va maxsus (muayyan sohaga tegishli) qarorlar;
  
• 
  tayyorlash shakliga qarab: yakkaboshchilik qarorlari, gruppaviy va jamoaviy qarorlar;
  
• 
  murakkablik darajasiga qarab: sodda va murakkab qarorlar;
  
• 
  tartibga solish xususiyatiga qarab: konturli, strukturalashtirilgan va algoritmik qarorlar. Konturli qarorlar qo‘l ostidagi xodimlarning ish sxemasini taxminiy belgilaydi va qarorlarni amalga oshirish usullari va uslublari tanlashda ularga erkinlik beradi. Strukturalashtirilgan qarorlar qo‘l ostidagi xodimlarning qat’iy tartibga solingan harakatlarini nazarda tutadi. Ular faqat ikkinchi darajali masalalarni hal qilishda tashabbus ko‘rsatishlari mumkin bo‘ladi. Algoritmik qarorlar qo‘l ostidagi xodimlar faoliyatini o‘ta qat’iy tartibga soladi va ular tomonidan tashabbus ko‘rsatilishini deyarli istisno etadi.
  

M.Meskon, M.Albert va F.Xedouri taklif qilgan boshqaruv qarorlari tasnifi ham diqqatga sazovordir. Ular tashkiliy, intuitiv va oqilona qarorlarni ajratadilar. Tashkiliy qaror deganda rahbar o‘zi egallagan lavozim bilan belgilangan majburiyatlarni bajarish uchun tanlashi lozim bo‘lgan qaror tushuniladi. Tashkiliy qarorning maqsadi – mehmonxona oldiga qo‘yilgan vazifalar sari harakat.
Tashkiliy qarorlar dasturlashtirilgan va dasturlashtirilmagan bo‘ladi. Dasturlashtirilgan qarorda muqobil variantlar soni cheklangan bo‘lib, mehmonxona belgilagan yo‘nalishlar doirasida ulardan eng ma’qulini tanlash talab etiladi. Dasturlashtirilmagan qarorlar yangi vaziyatlarda qabul qilinadi. Ular ichdan strukturalashtirilmagan yoki noma’lum omillar bilan bog‘liq bo‘ladi. Mehmonxona maqsadini tanlash, mahsulotni yaxshilash, tuzilmani takomillashtirish bilan bog‘liq qarorlar shular jumlasidandir.
Mohiyat e’tibori bilan, tashkiliy qarorlar qabul qilish jarayoni mehmonxonani boshqarish jarayoni bilan chambarchas bog‘liq.
Intuitiv qarorlarni menejer intuitiv tarzda qabul qiladi. Bunday qarorlar qabul qilishga odatda boshqaruv tajribasi katta menejerlar moyildirlar.
Mehmonxona kompleksiga tatbiqan boshqaruv qarorlarini tasniflashning quyidagi mezonlarini qayd etish mumkin:

1. 
   strukturalashtirilganlik darajasiga qarab (dasturlashtirilgan va dasturlashtirilmagan qarorlar);
   
2. 
   mazmuniga qarab (yuridik, iqtisodiy, texnik va b.);
   
3. 
   qaror qabul qilishda ishtirok etuvchi shaxslar soniga qarab (gruppaviy va individual);
   
4. 
   boshqarish darajasiga qarab (oliy, o‘rta, quyi);
   
5. 
   maqsadlar miqdoriga qarab (bir maqsadli va ko‘p maqsadli).
   

3.