O‘zbekiston respublikasi transport vazirligi toshkent davlat transport unversiteti

Laboratoriya ishlaridan olingan natijalar jadvalga yozib boriladi.
12.2 jadval

Pressdagi porshenlar yuzasining nisbati	Sinash muddatlari, kun	Yarimtali namunalarning siqilishdagimustaxkaml ik chegarasi, Mpa						Sement siqilishdagi mustaxkamlik chegarasi, MPa
		1	2	3	4	5	6

Sinovlarning natijasi bo‘yicha sementning markasi topilsin

14. 
    Namuna tayoqchalarni egilishga va yarimtalarini siqilishga sinab ko‘rish talabalar tomonidan keyingi mashg‘ulotlarda 7 yoki 14 kundan so‘ng, agar vaqt etsa 28 kundan keyin bajariladi. 7 yoki 14 kunlik namunalarning mustaxkamligini 28 kunlik mustaxkamlikka aylantirish uchun quyidagi koeffitsientlarga ko‘paytirish mumkin:
    

7 kunlik mustaxkamlik uchun-1,5;

14. 
    kun uchun esa- 1,25;
    

15. 
    Namunalarni sqilishga va egilishga sinashdan olingan natijalar asosida sementning markasi aniqlanadi.
    

Bajardi: ____________
Qabul qildi: _________
Laboratoriya ishi № 5
Mavzu: Og‘ir beton qorishmalarining tarkibini tanlash va hisoblash
Tarkib tanlash, beton qorishmasiga qo‘yiladigan quyidagi talablar asosida uning to‘ldiruvchilari orasidagi oqilona nisbatini topishdan iborat.

1. 
   Beton qorishmasining yoyiluvchanligiga (quyuqligiga) qo‘yiladigan talab;
   
2. 
   Yangi yotqizilgan betonga jalb qilingan havo (yoki chiqayotgan gaz) hajmiga qo‘yiladigan talab;
   
3. 
   Betonning uzoq muddat, yangi loyihaviy sovuqqa chidamlilik markasiga to‘g‘ri keladigan tashqi muhitda uzoq muddat emirilmasdan ishlashiga qo‘yiladigan talab;
   
4. 
   Betonning loyihaviy mustahkamlik markasiga to‘g‘ri keladigan mustahkamligiga qo‘yiladigan talab.
   

Beton qorishmasi texnologik xususiyatlari bo‘yicha “Yo‘riqnoma”ning 3.6 va 3.7 bandlarida bayon etilgan shartlarni qoniqtirishi lozim.

Qorishma to‘ldiriuvchilaridan biri qumni nisbatan ko‘paytirish (yoki chaqir toshning qorishmada surilishi), qumning maydaligi va havoning jalb qiluvchi qo‘shimchalarning sifati betonning havoni jalb qilish xususiyatiga ijobiy ta’sir qiladi. Beton qorishmasining yoyiluvchanligi va to‘ldiruvchilarning kattaligi kamaytirilganda, qorishma to‘ldiruvchilaridagi qum miqdori nisbatan ko‘paytirilganda (chaqiq toshning qorishmada surilishi koeffitsienti) yangi shakllangan plita yonbosh qirralari va chetining mustahkamligi oshadi.

Beton yotqizuvchi mashinaning zichlash imkoniyatini, betonlash tezligini, betonni tashish muddatini, ishlov berish qulayligini, yotqizish va zichlash orasidagi vaqtni va ish paytidagi havo haroratini hisobga olib beton qorishmasining yoyiluvchanlik (quyuqlik) ko‘rsatkichini belgilash kerak. Biriktirilgan havo hajmini ish bajarish davridagi havo harorati va beton qorishmasini tashish muddatini hisobga olib og‘ir beton standarti bo‘yicha belgilash lozim. Beton tarkibini tanlashda qorishmadagi havo hajmini havo jalb qiluvchi qo‘shimchalar miqdorini o‘zgartirish orqali tartibga solish kerak.
Tarkib tanlovidagi yoyiluvchanlik ko‘rsatkichini, biriktirilgan havo hajmini aniqlash, shuningdek, nazorat namunalarini tayyorlash, beton qorishmasi tayyorlanganidan so‘ng kamida 30 min. O‘tganch va 60 min. Dan kechiktirmay amalga oshirish kerak. Beton qorishmasi tarkibidagi suvning bug‘lanib ketishidan himoya qilingan bo‘lishi lozim.
Havoni jalb qiluvchi yoki turkum YuFM qo‘shimchasi (yoyiltiruvchi va havoni jalb qiluvchilar birgalikda) bilan beton tarkibi tanlanganida beton qorishmasining yoyiluvchanligi, qoida bo‘yicha, konusning cho‘kishi usulidan tashqari quyuqlik ko‘rsatkichi bo‘yicha ham baholanishi lozim.
Beton tarkibini tanlash hisoblash – tajriba usulida, formula, grafiklar va sinovlar asosida kiritiladigan oxirgi aniqliklar bilan quyidagi tartibda bajariladi:
- betonnin egilib cho‘zilishidagi belgilangan mustaxkamlik markasiga erishish uchun hisoblash yo‘li bilan taxminiy suv-sement nisbatini (S/S) aniqlash;
- betonga qo‘yilgan talablardan kelib chiqib, jalb qilingan havoning o‘rtacha hajmini va YuFM qo‘shimchasining taxminiy miqdorini belgilash;
- laboratoriya sinov tajribalari yoki adabiyotda tavsiya etilgan jadval va chizmalar bo‘yicha beton qorishmasining qabul qilingan yoyiluvchanligi (quyuqligi) asosida uning suvga bo‘lgan ehtiyojini aniqlash;
- aniqlangan S/S nisbati va suvga bo‘lgan ehtiyoji asosida 1 m³ betonga ketadigan sement miqdorini hisoblash;
- yirik to‘ldiruvchining qorishmada surilish koeffitsienti K_r ni belgilab 1 m³ betonga ketadigan yirik to‘ldiruvchi miqdorini aniqlash;
- 1 m³ betondagi qum miqdorini hisoblash;
- sinov yo‘li bilan beton tarkibiga aniqlik kiritish.
Beton tarkibi, “Og‘ir va mayda donali betonlar” GOSTi, “Yo‘riqnoma2ning 3 bo‘limi talablarini qondiruvchi zavodga keltirilgan materiallardan tanlanishi kerak.
Tarkib tanlovida, jalb qilinadigan havo hajmi to‘ldiruvchilarning qanday aralashtirilishiga bog‘liqligini hisobga olib, beton qorishmasini 60 dm³ hajmdagi beton qorishtirgichda tayyorlash lozim. YuFM eritmasi va suv solinganidan keyin aralashtirish muddati 1,2-2 min. bo‘lishi lozim.