O’zbekiston respublikasi transport vazirligi toshkent davlat transport universiteti

Teleboshqarish va telesignallashtirish tizimi 1.1. Telemexanik tizimlarni asosiy tugunlari

Uzoq masofalarda obyektlarni boshqarish va uning ishini nazoratlash hamda maxsus vositalar orqali ularga signallarini yetib borish telemexanika qurilmalari orqali amalga oshiriladi.

Taqsimlovchi va ijro etuvchi punktlar orasidagi masofalarni uzoqlashib ketishi va unga bog’liq holda aloqa kanallari sonini kamaytirish zarurligi tug’ilsa, obyektlarni boshqarishda telemexanik usul qo’llaniladi. Buning uchun uzatiladigan signal aniq belgilarga mansub, impulslar tizimini tasvirlovchi ko’rinishida shifrlanadi va kodlangan tarzda liniya zanjiriga jo’natiladi. Ushbu impulslar qabul qilish punktida maxsus qurilmalar orqali qabul qilinadi, ular shifrsizlantiriladi hamda boshqariladigan obyekt yoki indikatorli asbob holatini o’zgartiradi.

Har bir telemexanik tizim alohida joylashgan tugunlardan tashkil topgan bo’lib, kodlarni uzatish va qabul qilish bo’yicha o’sha yoki boshqa funksiyalarni bajaradi. Telemexanik tizim funksional tugunlariga (1.1-rasm) quyidagi tugunlar kiradi:

Ish. – ishga tushiruvchi, boshqarish dastagi o’zgartirilishi yoki obyektlar holatini o’zgarishi natijasida kodli qurilmalarni ishga tushirish signalini qabul qilishi, shifratorli zanjirlarni tuzishi, shuningdek liniya zanjirlari bo’shagandan so’ng ushbu signallarni uzatish va saqlash uchun xizmat qiladi;

G – impulslar generatori, buyruqlarni uzatishda qo’llaniladigan impuls toklarini ishlab chiqadi;

T – taqsimlovchi, topshiriqlarni ketma-ket impuls toklari seriyasiga va teskarisiga aylantiradi;

Sh – shifrator, uzatiladigan buyruqlarga mos aniq belgilarni impuls toklariga o’zagartiruvchi qism;

L – liniya, impuls kodlarini qabul qilishga mo’ljallangan;

D – deshifrator, qabul qilingan kodlarni deshifrasiyalash va ijrochi qurilmalarga ta’sirni uzatishni amalga oshiradi;

H – himoyalagich, uzatish qismida kodlarni generasiyalash va qabul qilish qismida buyruq signallari buzilishini mavjudligi to’g’riligini aniqlab tekshirish uchun mo’ljallangan.