O`zbekiston respublikasi sog`liqni saqlash vazirligi

 
Efedron 
 
 
Efedron - kuchli kayf berish xususiyatiga ega, toksikologik kimyo tahlillari uchun ashyo 
sifatida giyoxvand, toksikomanlarning siydigi va ular iste’mol qilgan suyuqliklar olinadi. 
Efedronni, narkomanlar sun’iy ravishda, efedrindan kaliy permanganat va sirka kislotasi 
yordamida oksidlab hosil qiladilar va shu suyuqlikdan kayf chaqirish maqsadida iste’mol 
qiladilar. Organizmga nojo‘ya ta’siri quyidagi belgilarda namoyon bo‘ladi: taxikardiya, midriaz 
﴾ko‘z qorachig‘ining kengayishi﴿, terining qurishi, qon bosimining ko‘tarilishi, aritmiya, es 
hushini yo‘qotish kabi ta’sir ko‘rsatadi, tez o‘rganib qolish chaqiradi.
Sifat reaksiyasi 
1. Dragendorf reaktivi bilan efedrin to‘q qizil rangli ninasimon kristallar hosil qiladi. 
2. Reyneks tuzi bilan to‘g‘ri qirrali ingichka kristallar to‘plamini hosil qiladi.
3. Mis tuzlari va oltingugurt-uglerodi (CS
2
) bilan reaksiyasi. Efedringa CuSO
4 
ni ishqoriy 
eritmasi va CS2 ni benzoldagi eritmasi ta’sir ettirilsa, ditiokarbamin kislotani hosilasi hosil 
bo‘lib va benzol qatlami sariq-qo‘ng‘ir rangga bo‘yaladi. 
4. YUQX - xloroform: atseton (9:1), aniqlovchi reaktiv ningidrin atsetondagi eritmasi 
purkalsa efedrin efedron pushti siyox rangli dog‘lar beradi.
C
O
CH
CH
3
NH CH
3

---

44 
5. UB – spektri bo‘yicha aniqlash:
Efedronning 0,1 M xlorid kislotadagi eritmasi 251 nm 
to‘lqin uzunligida, 0,1 M ishqordagi eritmasi 247 nm to‘lqin uzunligida maksimal nur 
yutadi. Asos holdagi efedrinni 0,1 M N
2
SO
4 
eritmasida eritilsa 251, 257 va 263 nm 
maksimumli spektri hosil qiladi. 
6. IQ- spektrlari:
efedron 1691, 705, 1245, 1469 cm
−1
va efedrin 994, 699, 754, 1049, 1242, 
670 cm
−1
ga teng spektrlar hosil qiladi. (KBr disk). 
1.
Mass spektrlari:
 
efedron 58, 77, 51, 56, 42, 105, 50, 43 m/z va efedrin 58, 146, 56, 105, 
77, 42, 106, 40 m/z cho‘qqilar hosil bo‘ladi.
Miqdoriy taxlili
3-reaksiyaga asoslanib SF yoki FEK usulda aniqlanadi.