O`zbekiston respublikasi sog`liqni saqlash vazirligi

Miqdorini aniqlash: 
1.
 
UB spektrlariga asoslanib spektrofotometrik usulda aniqlanishi 
mumkin.
2. Morfin miqdorini kremniy molibdat kompleksi bilan fotokolorimetrik aniqlash. Bu 
usulni amalga oshirish kremniy kislotasi (suyuq shisha) eritmasi, xlorid kislotasi, ammoniy 
molibdatlar ishtirokida olib boriladi. So‘ng ammiak eritmasi qo‘shilsa ko‘k rang hosil bo‘ladi, 
rangli moddani nur yutish ko‘rsatkichi fotoelektrokolorimetrik o‘lchanadi, hamda rang 
intensivligi avvaldan tayyorlangan kolibrlash chizmasiga solishtirib morfin miqdori hisoblanadi. 
Usul yordamida 0,2 dan 4 mg gacha morfinni aniqlash mumkin.
3. Azobo‘yoq hosil qilishga asoslangan fotokolorimetrik usulni qo‘llash mumkin. Buning 
uchun sulfanil kislotadan diazobirikma olinib, so‘ng unga morfin moddasi ta’sir ettirilsa, qizil 
rang hosil bo‘ladi: 
NaO
O
N
HO
CH
3
HO
O
N
HO
CH
3
N
SO
3
H
N
N
SO
3
H
N
Cl
+
+
NaCl
2H
2
O
+
2NaOH
+
Ana shu tartibda olingan rangli tekshiriluvchi eritmani oldindan tayyorlab qo‘yilgan 
standart shkala bilan solishtirib aniqlanadi. 
NARKOTIN 
 
Narkotin opiy tarkibida 0,75-9% gacha saqlanib, kuchsiz asos 
xossasiga ega, suvda yomon, organik erituvchilarda yaxshi eriydi.
Narkotin gidroxlorid tuzi
esa suvda, etil spirti, xloroformda yaxshi eriydi. Narkotin toza xolda tibbiyotda 
qo‘llanilmaydi, u opiy tarkibidagi alkaloidlarning asosiylaridan hisoblanadi, uni 
farmatsevtika sanoatida boshqa dori moddalarni sintezlab olishda xom ashyo sifatida 
ishlatiladi. Biologik ob’ekt tarkibida narkotinni aniqlanishi opiy yoki omnapon bilan 
zaharlanganidan dalolat beradi. Narkotin moyillik chaqirmaydi, ta’sir jixatdan papaveringa 
o‘xshash, lekin zaharliligi kuchli. 
Ushbu preparat organizmda tezda qondan to‘qimalarga o‘tib, 6 soat ichida o‘zgarmagan 
xolda peshob orqali undan keyin konyugatlar xolida peshob bilan chiqariladi. 
Sifat reaksiyasi.
1. Konsentrlangan H
2
SO
4
bilan narkotin sariq qizg‘ish rangga o‘tuvchi, sariq rang hosil 
qiladi. Rang oddiy sharoitda bir necha kundan keyin olchadek-qizil rang hosil qiladi. 
2. YUQX tahlili: sistema - xloroform : atseton : 25%li ammiak (30:30:2), aniqlovchi 
reagent- Mune bo‘yicha Dragendorf reaktivi, narkotin pushti qo‘ng‘ir dog‘ hosil qiladi. 
3. UB va IK spektri bo‘yicha aniqlash mumkin. 
Biologik ob’ektda morfin aniqlangan taqdirda narkotinga reaksiya olib boriladi. Ularni 
reaksiya natijalari bir xil bo‘lgani uchun uni morfindan ajratish lozim. Buning uchun morfinni 
fenol gidroksili xususiyatidan foydalanib, quyidagicha ajratiladi. 

---

17 
Xloroformli qoldiq suyultirilgan xlorid kislota, so‘ng NaOH eritmasi bilan ishlanib, 
xloroform bilan ekstraksiyalanadi va ushbu eritmadan narkotinga reaksiya qilinadi. 
Miqdori. Ekstraksion fotometrik usul qo‘llaniladi.