O’zbekiston respublikasi sog’liqni saqlash vazirligi sh. S. Shoyimova, M. K. Xoshimova, sh. R. Mirzayeva, M. M. Qo’ziboyeva ta’lim texnologiyalari

Kognitiv sohaga oid taksonomiyalar

Muallif	Taksonomik toifalar
B.Blum va boshqalar 1956 y.	Bilish	Tushunish	Qo’llash	Tahlil	Sintez	Baholash
Gilford 1967 y.	1.Bilish 2.Xotira		4.Konver- gent, yara tuv- chanlik	3.Divergent, yaratuv- chanlik		5.Baholash
Mak Gyur 1969 y.	1.Bilish	2.Umum- lash tirish	3.Oddiy muammoni hal qilish	4.Murakkab muammoni hal qilish	6. Sintez	5.Baholash
Gronland 1970 y.	1.Bilish	2.Tushu- nish	3.Qo’llash	4.Fikrlash qobiliyati
L.Vandeveld 1975 y.	1.Bilish	2.Tushu- nish	3.Qo’llash	4.Tahlil	5.Yara- Tuvchanlik	6.Baholash
D.Xeynot 1977 y.	1.Takrorlash	2.Kon- sepsiya yaratish	3.Qoida-larni qo’llash	4.Divergent tafakkur	5.Muam- moni hal qilish

3.1.- jadval
Bu yo’nalishda Gilford boshqalarga nisbatan chuqurroq izlanib, konvergent muammo bir necha variantli yechimga ega bo’lgan hollarni aks ettiradigan tafakkur turlarini ajratib ko’rsatadi. Gilford bu ikki operatsiyadan tashqari inson qobiliyatlarining uch omili: bilish, xotira va baholashni ham farqlab ko’rsatadi.
Shuni ta’kidlash lozimki, Gronland taksonomiyasidan boshqa birorta taksonomiyalardatafakkur alohida toifa sifatida ko’rsatilmagan, barcha mualliflar esa qiziquvchanlik va motiv kabi o’zgaruvchilarni chetlab o’tganlar. Shu bilan bir qatorda, ularning hammasi bilimga, uni egallash va tushunishga alohida e’tibor berganlar. Xotiraga faqat Gilfordgina
o’zgaruvchi sifatida qaragan, uning taksonomiyasidagi “yaratuvchanlik” tafakkurni rivojlantirishga yo’naltirilgan. Kognitiv sohada yaratilgan taksonomiyalarni taqqoslab, alohida e’tirof etish lozimki, bu sohada B.Blumnikidan ko’ra mukammalroqtaksonomiya yaratilmagan.

2. 
   Psixomotor (harakatga oid) soha. Bu sohaga u yoki bu harakat (motorli) faoliyatda manipulyasiya (harakat yo’nalishlarini tez va chaqqon o’zlashtirish), asab-muskullarni muvofiqlashtirib boshqarish (koordinatsiya)ni, amaliy ko’nikmalarni shakllantirishga oid maqsadlar kiradi. Tabiiy fanlar, tibbiy fanlar, musiqa, san’at, muhandislik va jismoniy tarbiya fanlariga oid ko’nikmalar ana shular jumlasidandir. Kasb-hunar kollejlarida talabalarga kasb o’rgatish jarayoni maqsadlarini esa aynan shu maqsadlar tashkil qiladi, bunda kalit so’z “bajarish”, “ko’rsatish”, “qilish”, “tayyorlash” tushunchalaridan tashkil topadi. Umuman olganda, psixomotor sohaga oid taksonomiyalar oddiy kuzatishdan boshlab, jismoniy- amaliy ko’nikmalarni egallashgacha bo’lgan xati-harakatlarni bayon etadi. Psixomotor sohaga oid yaratilgan taksonomiyalar 2-jadvalda keltirilgan.