O‘zbekiston respublikasi qishloq xo‘jalik

Paxta yog‘i olish. Bunda qozonning yuqorisiga ‘ornatilgan namlovchi shnekka berilayotgan I, II va III sort chigitdan tayyorlangan yanchilmaning namligi 8,5-9,5% va IV sortniki 9,5-10,5% bo‘lishi kerak. YAnchilma (talqon) ning maydaligini bilish uchun uni laboratoriyada teshigining diametri 1 mm bo‘lgan elakdan ‘otkazib ko‘rish kerak. Agar shunday elakdan I-III sort chigitlar yanchilmasi 60% va IV sortniki 50% ‘otsa, bunday yanchilma sifatli hisob-lanadi. Bargsimon talqonning qalinligi 0,15-0,25 mm bo‘lishi kerak. Bunday yanchilma namlovchi-bug‘lovchi shnekda to‘yingan bug‘ va kondensat bilan 70-80° gacha qizdiriladi va 11-12,8% gacha namlanadi. Past sortli chigit uchun tempe-ratura 60-70° bo‘lishi, namlik 12,0-13,0% dan oshmasligi kerak.

Pishayotgan mag‘iz talqoni (mezga) qozonning qasqonlarida 260-360 mm qalinlikda ‘oz-o‘zini bug‘laydi, qiziydi va pishadi. Qozonning oxirgi qasqo-niga tushgan mezganing (I-III sortlar uchun) temperaturasi 100-105° (boshqa sortlar uchun 95-100°) va namligi 6,8% bo‘ladi. U xushbo‘y hidli, barmoqlar bilan ezilganda yog‘i oqib chiqadigan bo‘lishi kerak.

Tayyor bo‘lgan mezga to‘xtovsiz ravishda FP, MP, yeP yoki boshqa turdagi forpressga uzatiladi. Agar bu presslarning zeyer kolosniklari I sektsiya-sining orasi 1,0-1,2 mm, II sektsiyasiniki 0,75 mm va III-IV sektsiyalarining orasi 0,45 mm bo‘lsa, yog‘ asosan I va II ssktsiyalarning oxirida chiqib bo‘ladi. Qolgan sektsiyalarda yog‘ning qolgan qismi siqib chiqariladi. Forpressdan chiqayotgan kunjaraning qalinligi 9-12 mm dan, qoldiq yog‘i 16% (I-SH sort uchun) va 18% (IV sort uchun) dan oshmasligi kerak. Bunday press bir sutkada 45-70 t chigitni qayta ishlashi mumkin.

Pressdan chiqayotgan kunjara uning oxiriga ‘ornatilgan pichoq bilan qirqilib, kengligi 10-15 mm li lenta orqali val tsovka yoki tegirmon mashinalariga tushadi. Maydalangan kunjara donalarining yirikligi 1-2 mm dan oshmasligi shart. Bunday kunjara talqoni teshigining diametri 1 mm bo‘lgan elakda elanganda 4% ‘otishi kerak. Agar ekstraktsiyalash tsexiga berish uchun tayyorlangan kunjara talqoni bo‘lmasa, prsss tsexidan maydalanib, chiqayotgan kunjarani issiq holda ekstraktsiyaga berib bo‘lmaydi. Uni sovitish uchun kunjara talqoni atrofidan sovuq suv aylanib turadigan shnekdan ‘otkaziladi. Kunjaraning temperaturasi 65-70° ga tushgach, u ekstraktsiyalash tsexiga uzatiladi.

Forpressdan chiqqan qora yog‘ 60° gacha sovitilib, fuza ishlovchi elak-larda tindirilib, tozalanib, so‘ng rafinatsiyalash (tozalash) uchun yuboriladi.