O’zbekiston respublikasi qishloq xo’jaligi

3.2.2 - jadval
Ona buta tupida qoldirilgan novdalarning soniga qarab gektaridan chiqadigan Halqalangan qalamchalar soni

Buta tupdagi novdalar soni	Novdalarning o’sishi, sm	Novda asosining diametri, sm	Halqalangan novda kismining o’rtacha uzunligi, sm	Novdaning foydalaniladigan qismi, (uzunligi) %	Bitta novdaga solingan Halqa, dona	Halqalangan qalamchalar, dona
						1m^2 dan	1 gektarda
Uchta	277,6	2,38	200,7	72,5	5,1	30,6	437800
To’rtta	254,9	2,25	189,0	72,1	4,8	38,4	549120
Beshta	244,4	2,08	184,6	72,0	4,6	46,0	657800
Har bir tupda tabiiy ravishda hosil bo’lgan novdalar o’rtacha 8 – 9 novda (nazorat)	228,3	1,92	150,4	65,7	3,3	52,8	755040

Qalamchalar navdor tut daraxtlaridan yoki bir yillik navdor tut ko’chatining novdalaridan kuz, qish va erta ko’klamda (daraxtda shira xaakati boshlanguncha) tayyorlanadi. Payvandlash uchun o’simlikning bir yillik pishgan novdalari 40-50 sm uzunlikda kesilib, 50-100 tadan bog’lanadi va muzxona yoki maxsus yertulalarda saqlanadi.
Erto’laning harorati ortiqcha ko’tarilmasligi uchun unga 1 m qalinlikda muz yotkizilib uning ustiga poxol solinadi. So’ngra dasta-dasta qilib bog’langan qalamchalar tik xolatda poxol ustiga qo’yilib, atrofi xam poxol bilan o’raladi. Muz bo’lmasa, 1 m qalinlikda namlangan qum yotkiziladi. Keyingi xolatda qalamcha bog’lamlari qumning ustiga ikki-uch qavat qilib qo’yilib, ularning orasiga 8-10 sm va eng ustiga 30-40 sm qalinlikda qum yotqiziladi.
Qalamcha saklanadigan xonaning harorati 2-5 daraja va xavoning nisbiy namligi 70-80 % bo’lishi kerak. Harorat shundan yukori bo’lsa, qalamcha kurtagi burtishi, namlik oshib ketsa qalamcha chirishi mumkin. Bunday qalamchalar payvand uchun yaramaydi.
Darhaqiqat, ipakchilik ilmiy tadqiqot ynstituti qalamchalarni saqlash uchun xavo siquvchi kurilma bilan jixozlangan muzlatuvchilardan foydalanishni tavsiya etadi. Qalamchalar bog’lami atrofiga nam qirindi solinib, ustidan polietilen plyonkasi yoki nam o’tkazmaydigan qog’oz bilan o’raladi va muzxonaga qo’yilib, uning harorati 2-4 daraja ushlanadi. Bu sharoitda, kech kuz (noyabr oyining oxiri) da tayyorlangan qalamchalar 8-9 oygacha va erta ko’klam (fevral-mart oylari)da shira harakati boshlanmasdan tayyorlangan qalamchalar esa, iyun oyining oxirigacha yaxshi saqlanadi. Bu qalamchalardan payvandlangan ko’chatlar 90 % gacha ko’karishi mumkin.