O’zbekiston respublikasi qishloq xo’jaligi vazirligi

Naturalizatsiya (ildiz otish) — manfaatdor shaxsning iltimosiga ko‘ra yakka tartibda fuqarolikka qabul qilishdir. O‘zbekiston Respublikasi qonunchiligida bunday atama qo‘llanilmagan, lekin bu tushuncha xalqaro huquq nazariyasida umum e’tirof etilgan.
Naturalizatsiya — ixtiyoriy aktdir. Majburiy tarzda naturalizatsiya qilish xalqaro huquqqa xilof bo‘lib, uni amalga oshirishga qarshi doimo norozilik notasi e’lon qilinadi.
In’om etish natijasida olingan fuqarolik naturalizatsiyadan farqli o‘laroq doimo vakolatli davlat hokimiyatining tashabbusi bilan davlat oldidagi alohida xizmatlari uchun beriladi.
Optatsiya (fuqarolikni tanlash) har doim ham fuqarolikka ega bo‘lish yo‘li sifatida ko‘rilmaydi. Masalan, ikki fuqarolik to‘g‘risidagi konvensiyalarda optatsiya imkoniyatlari ko‘zda tutiladi. Agar biron-bir milliy davlatning fuqarosi bir vaqtning o‘zida xorijiy davlat fuqaroligiga ham ega bo‘lsa, unga ikkisidan birini optatsiya qilish, shu bilan ikkinchisidan voz kechish huquqi beriladi. Bu holatda fuqarolikka ega bo‘linmaydi, chunki optatsiyada fuqarolikning biridan mahrum qilishga olib keladi.
Istisno tariqasida fuqarolikka ega bo‘lish usulidan biri — reintegratsiya yoki fuqarolikni tiklashdir.
Ayrim mamlakatlarda fuqarolikni tiklash masalalari fuqarolik to‘g‘risidagi maxsus qonunda emas, balki umumiy qonunchilikda ko‘zda tutilgan. Bu holatda fuqarolikka tiklash fuqarolikka ega bo‘lishning mustaqil usuli sifatida xizmat qilmaydi, balki soddalashtirilgan naturalizatsiya hisoblanadi.
Fuqarolikni yo‘qotishga kelsak uning uch shakli:

• 
  birinchidan, fuqarolikni avtomatik ravishda yo‘qotish;
  
• 
  ikkinchidan, fuqarolikdan chiqish;
  
• 
  uchinchidan, fuqarolikdan mahrum qilishni ko‘rsatish mumkin.
  

Fuqarolikni avtomatik ravishda yo‘qotish faqat xalqaro bitimlarda va maxsus qonunlarda uchraydi.
Fuqarolikdan chiqish — manfaatdor shaxsning iltimosiga ko‘ra chiqariladigan davlatning vakolatli organlari qarori asosida fuqarolikni yo‘qotishdir.
Fuqarolikdan mahrum qilish o‘z ichiga jazolash elementini oladi va davlat organlari tashabbusi bilan ushbu davlatga dushmanlik faoliyatiga aralashgan shaxslarga nisbatan qo‘llaniladi.