O’zbekiston respublikasi qishloq xo’jaligi vazirligi

6. Millatlar yoki xalqlar — Xalqaro huquq sub’ekti sifatida
O‘z ozodligi uchun kurashayotgan va ma’lum hokimiyat tuzilmalarini tuzgan, yagona markaz bilan birlashgan millat yoki xalqlar millat yoki xalq nomidan xalqaro munosabatlarda ishtirok etishi va xalqaro huquq sub’ekti maqomiga ega bo‘lishni talab qilishi mumkin. Amalda bunday tuzilmalar qatoriga yagona qo‘mondonlikka ega bo‘lgan hamda aksariyat hollarda bir vaqtning o‘zida siyosiy rahbarlikni amalga oshiruvchi qurolli otryadlar kiradi.
Millatlar yoki xalqlar xalqaro huquqning alohida va maxsus sub’ektlari hisoblanadi. Imperativ xarakterdagi me’yor-tamoyilga — teng huquqlilik va xalqlarning o‘z taqdirini o‘zi belgilash tamoyiliga — muvofiq barcha xalqlarning o‘z taqdirini o‘zi belgilash huquqi, ya’ni tashqaridan hech qanday aralashuvsiz erkin asoslarda o‘zining siyosiy maqomini belgilash va iqtisodiy, ijtimoiy va madaniy rivojlanishini amalga oshirish huquqi tan olinadi. 1970 yilda qabul qilingan Xalqaro huquq tamoyillari to‘g‘risidagi deklaratsiyaga muvofiq har bir davlat ushbu huquqni hurmat qilishi lozim. So‘z xalklar va davlatlar o‘rtasidagi o‘zaro munosabatlar (xalqaro huquqiy munosabatlar) to‘g‘risida bormoqda.
Xalqaro huqukda "xalq" tushunchasi aniqlanmagan. Bizning nazarimizda, xalq — hududiy xarakter kasb etuvchi tushunchadir. Xalq — mazkur hududda, ular o‘rtasidagi irqiy, etnik, diniy yoki boshqa xarakterdagi farqlardan qat’iy nazar, doimiy yashovchi (balog‘at yoshidagi) shaxslarning yig‘indisidir. Bunday tarzda o‘z taqdirini o‘zi belgilash bir vaqtning o‘zida ushbu hududning siyosiy maqomini ham belgilashdir.
YAqin vaqtlarda ham o‘z taqdirini o‘zi belgilash to‘g‘risida so‘z borganda birinchi galda tobe hududlarning xalqlari, ya’ni mustam-laka ostida bo‘lgan xalqlar ko‘zda tutilar edi. Va har bir davlatga ularning o‘z taqdirini o‘zi belgilashda ko‘maklashish majburiyati yuklangan.
Jismoniy va yuridik shaxslar, nohukumat tashkilotlar yoki milliy huquqning o‘zga sub’ektlari xalqaro huquq sub’ektlari emas, chunki ular ichki davlat huquqiy tartibiga bo‘ysunadilar. Xalqaro huquq sub’ektlarining o‘ziga xos jihati ham ularga yuridik majburiy xatti-harakat qoidalarini belgilab beruvchi kuch yoki hokimi-yatning mavjud emasligi bilan izohlanadi.