O’zbekiston respublikasi qishloq xo’jaligi vazirligi

7. Xalqaro tashkilotlar — xalqaro huquq sub’ekti sifatida
Xalqaro tashkilotlar tarkibiga hukumatlararo tashkilotlar hamda a’zolari shaxsiy tartibda harakat qiluvchi davlatlararo mexanizmlar va organlar (xalqaro arbitrajlar, komitetlar, ekspertlar guruhi va boshqalar) kiradi.
Hukumatlararo konferensiyani vaqtinchalik xalqaro muassasa deb hisoblash mumkin.
Xalqaro tashkilot o‘zining xalqaro huquq layoqatiga ta’sis shartnomasiga muvofiq ega bo‘ladi. SHartnoma xalqaro tashkilotni ma’lum huquqqa ega bo‘la olish, ya’ni davlatlar va hukumatlararo tashkilotlar bilan shartnomalar tuzish, o‘z nomidan qarorlar qabul qilish qobiliyati bilan ta’minlaydi.
Xalqaro huquqiy hujjatlarda xalqaro tashkilot — bu hukumatlararo tashkilot deb ko‘rsatilgan ta’rifdan boshqa "xalqaro tashkilot" tushunchasi mavjud emas. Biroq bunday ta’rif faqat hukumatlararo (xalqaro) tashkilotni nohukumatlararo tashkilotdan farqlaydi xolos.
Xalqaro tashkilot xalqaro tuzilma bo‘lib, uning ta’sis etili-shi va faoliyati xalqaro huquq normalari bilan tartibga solinadi. Xalqaro tashkilotning ta’sis etilishi va faoliyati hozirgi davr xalqaro huquqining asosiy tamoyillariga muvofiq kelishi lozim. Xalqaro huquqiy munosabatlarda xalqaro tashkilot a’zo-davlatlar irodasidan farqli o‘laroq, o‘z irodasini ifodalab, faqat o‘z nomidan qatnashishi mumkin. Xalqaro tashkilot a’zo-davlatlar, o‘zga tashkilotlar va xalqaro huquqning boshqa sub’ektlari bilan bo‘ladigan huquqiy munosabatlarda uning irodasini belgilangan qoidalarga muvofiq shakllantiruvchi va ifodalab bera oluvchi organlarga ega bo‘lishi lozim.
YAna xalqaro organlar deb nomlanadigan xalqaro tuzilmalar ham xalqaro huquq sub’ektlari hisoblanadi. Bular xalqaro arbitrajlar va sudlar, tergov, yarashtiruvchi va boshqa komissiyalar, chunki ular davlatlar o‘rtasidagi o‘zaro bitimlar asosida yaratiladi va o‘z faoliyatida xalqaro-huquqiy qoidalarga rioya qiladi. SHunday xalqaro organlardan ba’zilari, masalan, BMTning Xalqaro Sudi universal xarakter kasb etuvchi organ hisoblanadi, chunki u barcha davlatlar o‘rtasidagi shartnoma (masalan, BMT Ustavi) asosida tuzilgan. Aksariyat holatlarda bu mahalliy (ikki tomonlama va ko‘p tomonlama) xarakterdagi organlar hisoblanadi.