O’zbekiston respublikasi qishloq xo’jaligi vazirligi toshkent davlat agrar universiteti xuzuridagi sirdaryo agrotexnalogiyalar texnikumi

Mavzu №-2. Tovushlar tasnifi.
Lotin tilida tovushlar talaffuzi etilishiga ko’ra unli va undosh tovushlarga bo’linadi: a, e, i, o, u, y tovushlar unli, b, c, d, f, g, h, k, l, m, n, p, q, r, s, t, v, x, z, tovushlari undosh tovushlar hisoblanadi.
«A, a» unli tovushi uzbek tilidagi «A» uili tovu- shidek talaffuz silinadi. Masalan: amarus (amarus) — achchis, albus (albus) — os, abdomen (abdomen)—sorin. «Ye, ye» unli tovushi uzbek tilidagi «E» unli tovushi- dek talaffuz silinadi. Masalan: pes (pes) — oyos, elas- ticus (elastikus) — ^anit^o^, bukiluvchan, derma (der- ma) — teri. «I, i» unli tovushi Uzbek tilidagi «I» unli tovu- shidsk talaffuz silinadi. Masalan: internus (inter- nus) — ichki, intestinum (intestinum) — ichak. «O, o» unli tovushi Uzbek tilidagi «O» unli tovu- shidek talaffuz silinadi. Masalan: organum (orga- pum) — a’zo, lobus (lobus) — bulak, oculus (okulus) — kuz. «U, i» unli tovushi uzbek tilidagi «U» unli tovu- shidek talaffuz silinadi. Masalan: uterus (uterus) — bachadon, ulcus (ulkus) — yara. urina (urina) — siydik. «U, u» unli tovushi uzbek tilidagi «I» unli tovushi- dek talaffuz silinadi. Masalan: symptoma (simpto­ ma) — belgi, alomat, amygdala (amigdala) — bodom, Gossypium (gossipium) — paxta.
Bir tovushpn ifodalovchi ikkn unli ^arf birikmasi diftong deb ataladi. Lotin tnlnda asosan turtta d i f ­ tong bor: «ae» unli ^arflari birikmasi uzbskcha «e» deb utsila- di. Masalan, acgrotus (egrotus) — bemor, gangraena (gangrena) — tirik tu^imalarning ulishi, Laevomyce- tinum (levomitsetipum) — levomitsetin. «oe» unli ^arflari birikmasi uzbekcha «e» deb ^ k l a ­ di. Masalan, oedema (edema) — shish, Foeniculum (fe* nikulum) — shivit. UNDOSh TOVUSh LAR TALLFFUZI
«S, s» — ^arfi ikki xil Utsiladi: ye, 1, u — unli ^arflari va ae, oe diftonglari oldida (s) deb Utsiladi. Masalan: cerebrum (serebrum) — miya, cystis (snstis) — pufak, cito (sito) — tez, caecum (se- kum) — kurichak, coelia (seliya) — sorin bushliri. Boshsa ^ollarda, ya’ni a, o, i — unlilari oldida, undsshlar oldida va s^z oxirida kelsa s ^arfi (k) deb utsiladi. Masalan: caput (kaput) — bosh, costa (kos- ta) — sovurra, cuprum (kuprum) — mis, lac (lak) — sut, medicus (medikus) — shifokor, d^xtir. N, h — uzbekcha (^) >^arfi kabi talaffuz silinadi: herba (^erba) — ^t (bot.) humanus (^umanus) — oda- miylik, hepar (^eiar) — jigar, haema (^ema) — son. K, k — ^arfi tibbiy lotin tilida kam kUllaniladi, fasatgina yunon va arab tilidan kirib kelgan atama- larda uchraydi: Kalium (kalium) — kalii, keratoma (keratoma) — shoxsimon usma. L, 1 — ^arfi yumshos talaffuz silinadi: mel (mel) — asal, luna (luna) — oy, labium (labium) — lab. S, s — .\arfi ikki unli yokn ^ar sanday bir unli bilan sh, p uidosh ^arflari urtasida (z) ^arfidsk, boshsa ^ollarda esa (s) deb u^iladi: Hosa (roza) — atirgul, vasclinum (vazelinum) — vazelin, ncoplasma (ieoplaz- ma) — neoplazma, scabies (skabies) — sichima, mensis (menzis) — oy. X, x — ^arfi ikki unli urtasida kelsa (gz) deb $^i- ladi, dolgan ^ollarda (ks) yoki (gs) deb talaffuz sn- linadi: apex (apeks) — uch yoki bosh sism, exitus (egzi- tus) — patija, lex (legs) — sonun, radix (radiks) — ildiz. Z, z — z^arfi yunoy va boshsa tillardan uzlashtirilgan atamalarda (z) deb utsiladn: zona (zona) — zona, zygo­ ma (zigoma) — yuz (yono^) suyagi. zoiiula (zonula) — ka- marcha. Lekin Zincum (sinkum) — rux va influenza (in- fluensa) — yusori nafas yullarining utkir katari atamalaridagina z — *arfi (s) deb talaffuz ^ili- nadi.