O’zbekiston respublikasi qishloq xo’jaligi vazirligi andijon qishloq xo‘jaligi va agrotexnologiyalar inistituti

 
Nazorat savollari: 
1. Rezavor mevalarning yetilish jarayonini tushuntiring. 
2. Mevalarning yetilish darajasini qanday qilib aniqlash mumkin? 
3. Yetilish darajasini aniqlash uchun oʻtkaziladigan tajribalar. 
4. Kesilgan mevalarni yetilish darajasini qanday suyuqlikka botirib aniqlash mumkin? 
5. Yetilish darajasini baholash tizimi. 
 
 
4- AMALIY
 
 
Mavzu:
 
Meva tarkibidagi quruq moddalarni aniqlash 
Darsning  maqsadi: 
Kartoshka,  meva  va  sabzavotlarning  kimyo-viy  tarkibi  bilan 
tanishish.  Mahsulotlar  kimyoviy  tarkibidan  ayrim  asosiy  moddalarni  labaratoriya 
sharoitida aniqlash usul-larini talabalarga oʻrgatish. 
Jihoz  va  materiallar:
  torozi,  quritish  javoni,  byuks,  shisha  idishlar,  refraktometr, 
kalkulyator, meva-sabzavot namunalari. 
Asosiy tushuncha
. Mahsulotlarni  yana  bir  asosiy  nazorat  qilinadigan koʻrsat 
kichlaridan biri ularni quruqlik miqdori. 
Mahsulotni  quruqlik  miqdori  uni  tarkibidagi  suv  moddasidan  tashqari  boʻlgan 
barcha  moddalar  yigʻindisiga  aytiladi.  Mahsulotni  quruqlik  miqdoriga  qarab 
saqlanayotgan  yoki  qayta  ishlanib  tayyorlangan  mahsulotlarni  koʻpgina  sifat 
koʻrsatkichlariga  ta’rif  berish  mumkin,  ya’ni  uni  qattiq  yumshoqligi,  uni  tarkibidagi 
qand moddalari miqdori va boshqalar. 

---

86 
 
Xom    ashyo    yoki    ularni    qayta    ishlab    tayyorlangan  mahsulotlarni  quruqlik 
miqdori refraktometr asbobi yordamida aniqlanadi 
Ma’lumki, sabzavot va mevalar asosan suv, qand, kraxmal, kislota va vitaminlarga 
boy hisoblanadi. Shuning uchun bu mahsu-lotlar tez buziluvchan boʻladi, undan tashqari 
ular  qayta  ishlanayot-ganda  va  saqlanayotganda  bu  moddalar  juda  katta  oʻrin  tutadi. 
Ya’ni ularni bor miqdoriga qarab ular sifati haqida ma’lum ma’lumot-ga ega boʻlinadi, 
masalan  meva-sabzavotlarni  quritishda  yoki  sharbat  ishlab  chiqarishda  tayyor 
mahsulotlar chiqimini aniqlashda va x.k. 
1-vazifa.
  Quruq  modda  miqdorini  quritish  javonida  mutlaq  ogʻirligiga  qarab 
aniqlash.