O’zbekiston respublikasi qishloq xo’jaligi vazirligi andijon qishloq xo‘jaligi va agrotexnologiyalar inistituti

 
 

---

79 
 
1-AMALIY
 
Mavzu: Doimiy omborlarni mevalarni saqlash rejimlarini ishlab chiqish 
 
Ishning  maqsadi:
  talabalarni  meva,  kartoshka  va  sabzavotlarni  doimiy 
omborlarda saqlash tartibi bilan tanishtirish. Mahsulot turi, miqdori, saqlash davomiyligi 
va saqlanish usuliga koʻra talab etiladigan omborlar maydonini hisoblashga oʻrgatish. 
Jihoz  va  materiallar:
  adabiyotlar,  chizgʻich,  qalam,  meva-sabzavotlar 
saqlanadigan turli idishlar, kalkulyator. 
Asosiy  tushuncha.1-vazifa
. Quyidagi  saqlash texnologiyasiga asosan 600 tonna 
karamni saqlashga moʻljallangan ombor maydonini hisoblang: 
a)  Tabiiy  shamollatiladigan  omborda  alohida  moslamalarda  (shtabel)  saqlash. 
Moslamaning balandligi 0,8 m, eni 1,2 m, uzunligi 3 m. Karamni hajm ogʻirligi – 1 m
3
 ga 
400-500 kg mahsulot ketadi. Omborning foydalanish koyeffisiyenti 85%. 
Ishlash tartibi
: 
1. Bir moslamaning maydoni qancha? 
(eni) 1,2 m x(boʻyi) 3 m q 3,6 m
2  
2. Bir moslamaning hajmi qancha? 
3,6 m
2
 x 0,8 m q 2.88 m kub.  
3. Bir moslamaga qancha mahsulot ketadi? 
1 m
3
 - 400 kg (0,4 tonna) 
2,88 m 
3
 – X   
 
тонна
м
м
тонна
Х
152
,
1
1
88
,
2
4
,
0
3
3



 
4. 600 tonna karamni joylashtirishga nechta moslama kerak? 
600 tonna : 1,152 tonna q 504 ta moslama. 
5. 600 tonna karam joylashtirish uchun qancha foydali maydon kerak? 
3,6 m 
2
 x 504 dona moslama q 1814,4 m
2
 
6. Foydali maydon yoki ombor maydoning foydalanish koyeffisiyenti. 
1814,4 m
2
 – 85% 
X – 100%  
 
 
2
2
7
,
2185
%
85
%
100
4
,
1814
м
м
Х



 
b)  600  tonna  karamni  3  qavatli  tokchali  majburiy  shamollati-ladigan  omborda  saqlash. 
Moslamaning (shtabel) balandligi 0,8 m, eni 1,2 m, uzunligi 3,0 m. Omborning foydalanish 
koyeffisiyenti 76%. 
2-vazifa. 
Quyidagi  saqlash  texnologiyasi  boʻyicha  600  tonna  piyozni  saqlash 
uchun ombor maydonini hisoblang: 
Majburiy  shamollatiladigan  4  qavatli  tokchalarda  piyozni  joylash,  balandligi  0,4  m,  eni 
1,8  m,  boʻyi  3  m.  Piyozning  hajm  bir-ligi  1  m
3
  ga  560-580  kg  mahsulot  ketadi. 
Omborning, foydalanish koyeffisiyenti 75%. 
3-vazifa.
  Tabiiy  shamollatiladigan  1500  tonna  kartoshkani  xirmon  usulida 
saqlashda doimiy ombor maydonini hisoblash. Xirmon balandligi 1,2 m, eni 3 m, uzunligi 
8  m.  Kartoshkaning  hajm  birligi  -  1  m
3
  ga  650-700  kg  mahsulot  ketadi.  Omborning 
foydalanish koyeffisiyenti 85%. 
4-vazifa. 
200  tonna  qishki  olma  mevalarini  sovutiladigan  omborlarga  uzoq 
muddat  saqlash  uchun  joylashtirishda  zarur  boʻladigan  yashiklar,  tagliklar  va  ombor 
maydonini hisoblash. Bunda olma saqlanadigan №3 nomi bilan ataluvchi yashikning (1.2-
rasm)  sigʻimi  25  kg.  Yashiklar  taxlanadigan  yashikning  uzunligi  1,2  m,  eni  0,8  m. 

---

80 
 
Yashiklarni  taxlash  balandligi  3-4  m,  ya’ni  bitta  taglika  16-20  dona  yashik  taxlanadi. 
Omborning foydalanish koyeffisiyenti 85%. 
5-vazifa.
  Faol  shamollatiladigan  va  sovutiladigan  doimiy  omborlarda  400  tonna 
qishki  olma  mevalarini  uzoq  muddat  saqlash  uchun  zarur  boʻladigan  konteynerlar  va 
ombor maydonini  hisoblash. Bunda olma saqlanadigan konteynerning (1.3-rasm) sigʻimi 
250 kg. Konteynerning uzunligi 0,9 m, eni 0,6 m. Konteynerlarni 2 qavat qilib taxlanadi. 
Omborning foydalanish koyeffisiyenti 85%. 
6-vazifa. 
300  tonna  uzumni  sovutiladigan  omborlarga  saqlash  uchun 
joylashtirishda talab etiladigan yashiklar, tagliklar va ombor maydonini hisoblash. Bunda 
uzum  saqlanadigan  №1  nomi  bilan  ataluvchi  yashikning  sigʻimi  8  kg.  Yashiklar 
taxlanadigan yashikning uzunligi 1,2 m, eni 0,8 m. Yashiklarni taxlash balandligi 3-4 m, 
ya’ni  bitta  taglika  16-20  dona  yashik  taxlanadi.  Omborning  foydalanish  koyeffisiyenti 
85%.