O‘zbekiston respublikasi oliy va

Тармоқнинг узоқ муддатли оралиқдаги умумий таклифи. Қисқа муддатли 
оралиқда бозор таклифи фирма таклиф чизиклари йиғиндиси оркали топиларди. Узоқ
муддатли оралиқдаги таклифни фирма таклифларини кушиш оркали аниқлаб бѝлмайди. 
Нима учун деганда, узоқ муддатли оралиқда бозор нархининг ѝзгаришига кѝра фирмалар 
бозорга киради ѐки ундан чиқади. Бу ѝз навбатида фирмалар таклиф чизикларини кѝшиб 
бѝлмаслигини кѝрсатади (кайси фирмалар бозорда колаѐтганлигини биз билмаймиз). 
Узоқ муддатли оралиқдаги таклифни аниқлашда ишлаб чиқариш хажмининг 
кенгайишини фақат ресурслардан фойдаланишнинг кенгайиши хисобидан бѝлади, деб фараз 
қилинади. Ихтиро ва технологиянинг ишлаб чиқаришга таъсири ѝзгармас деб қабул 
қилинади. 
Узоқ муддатли оралиқдаги умумий таклифнинг шакли тармоқда ишлаб чиқариш 
хажми ѝсишининг ѐки камайишининг фойдаланиладиган ишлаб чиқариш омиллари нархига 
таъсири даражасига боғлиқдир. Шунинг учун хам уч турдаги тармоқ хѝжалиги каралади: 
ҳаражатлари ѝзгармас, ѝсувчи ва камаювчи тармоқлар. 
Ҳаражатлари ўзгармас бўлган тармоқ Тармоқда ишлаб чиқариш хажмининг ѝсиши 
фойдаланиладиган ресурсларнинг нархига таъсир қилмаса, биз юқорида кѝрдикки
(расм) тармоқнинг кенгайиши ва қисқариши мувозанат нарх 
0
P  га таъсир қилмайди. Бирор 
сабаб билан (масалан, истеъмолчи дидининг ѝзгариши) талаб ошганда маҳсулот нархи ошади 
ва типик фирма мусбат иқтисодий фойда ола бошлайди. Бу фойда бошқа фирмаларни ушбу 
тармоқка кириб келишига сабаб бѝлади. Бошқа фирмаларнинг кириб келиши таклифни 
оширади, натижада ошган нарх ѝзининг олдинги мувозанат холати 
0
P  га кайтади. Бундан 
келиб чиқадики, ҳаражатлари ѝзгармас бѝлган тармоқнинг узоқ муддатли оралиқдаги 
таклиф чизиғи нарх узоқ муддатли ѝртача ишлаб чиқариш ҳаражатларини минимумига тенг 
бѝлганда горизонтал чизикдан иборат бѝлади (18-расм).
Нарх мувозанат нарх Р
0
дан юқори бѝлса иқтисодий фойда мусбат бѝлади ва бозорга 
янги фирмалар кириб қисқа муддатли таклифни оширади ва бу нархни олдинги мувозанат 
холатига кайтаради. Ўзгармас ҳаражатга эга тармоқнинг узоқ муддатли ѝртача ҳаражатлар 
чизиғи горизантал бѝлади. 
18-расм. Ўзгармас ҳаражатли тармоқнинг узоқ муддатли оралиқдаги таклиф чизиғи. 
Масалан малакасиз ишчи кучига талаб ошгани билан унинг нархи одатда ѝзгармайди.