O‘zbekiston respublikasi oliy va


 Мехнат бозорида монопсония бўлган холат



Download 7,22 Mb.
Pdf ko'rish
bet391/631
Sana23.02.2022
Hajmi7,22 Mb.
#121665
1   ...   387   388   389   390   391   392   393   394   ...   631
Bog'liq
543388c55c7b1

2. Мехнат бозорида монопсония бўлган холат 
Бундай ҳол кѝпроқ кичик шаҳарларда учрайди. Шаҳарда ягона ишлаб чиқариш 
корхонаси бѝлиб, у шаҳар аҳолисининг асосий қисмини иш билан таъминлайди. 
Шаҳарда бошқа иш жойлари кам бѝлгани учун, ушбу вазият монопосоник бозор 
вазиятга яқин бѝлади. Монопол корхона маҳаллий меҳнат бозорида ишчи кучини сотиб 
олувчи ягона корхона бѝлгани учун ҳам у иш ҳақига таъсир қила олади. Корхона ишга 
ѐллайдиган ишчилар сонини қисқартирса, ишга кирувчилар ѝртасида рақобат кучаяди ва бу 
иш ҳақини мувозанат даражасидан пастга туширади (10-расм). 
Рақобатлашган меҳнат бозорида мувозанат ҳолат Е нуқтада ѝрнатилади. Е нуқтада 
талаб ва таклиф чизиқлари кесишади. Мувозанат ҳолатида, Le ишчи We миқдордаги иш ҳақи 
билан таъминланади. Монопсонист ҳар бир бирлик меҳнат учун бир хил иш ҳақи тѝлагани 
учун таклиф чизиғи ѝртача ҳаражат АС чизиғидан иборат бѝлади. Чекли меҳнат ҳаражатлари 
чизиғи МRC
L
ѝртача ҳаражат чизиғидан юқорида ѐтади. МRC
L
ва МRР
L
чизиқларини 
кесишган нуқтаси монопсоник ҳолатда қанча ишчи банд бѝлишини аниқлайди. Бу ерда 
МRC

= МRР

монопсоник мувозанат ҳолати шарти. Демак, монопсонист ишчилар сонини 
Le дан Lс қисқартириб, иш ҳақини We дан W
N
га қисқартиришга эришади. Шундай қилиб, 
монопсонист бир вақтнинг ѝзида ҳам ишчилар сонини қисқартириб, ҳам иш ҳақини 
пасайтириб, ѝз фойдасини MCNW
N
тѝртбурчак юзига тенг бѝлган миқдорда оширади. 
Иш ҳақи MRC
L
S
L
= AC 
ставкаси, сѝм 
М 
We
D
L
= MRP
L
W
N
Меҳнат
миқдори 


568 
10-расм. Монополистик меҳнат бозори 
3.Минимал иш хаки. Иш хаки ставкалари табакалашуви 
 
Минимал иш ҳақи давлат томонидан қонун орқали ѝрнатилади. Кѝп ҳолларда 
минимал иш ҳақи мувозанат иш ҳақи даражасидан юқори қилиб ѝрнатилади. 
Бундай ҳолда умумий ѝртача иш ҳақи ошади, лекин ишчиларни ишга ѐллаш сони 
қисқаради. Минимал иш ҳақини ѝрнатилишини ва уни оширилишини касаба уюшмалари ҳам 
кѝпинча талаб қилиб чиқадилар. Минимал иш ҳақи қандай оқибатлар билан боғлиқлигини 
кѝриб чиқайлик. 
Минимал иш ҳақи кѝпроқ малакасиз ишчилар ва иш топа олмаган ишчиларга салбий 
таъсир кѝрсатади. Нима учун деганда, малакали ишчиларга талаб ҳар доим мавжуд бѝлади, 
шу сабабли улар минимал иш ҳақининг ошишидан ютадилар. Умуман, минимал иш 
ҳақининг ортиши, иш билан банд бѝлган аҳолининг юқорироқ даромад олишини 
таъминлайди. Минимал иш ҳақи ошганда, меҳнатга ҳақ тѝлашнинг барча ставкалари 
қайтадан кѝриб чиқилади ва оширилади. 
Қуйидаги 11-расмда минимал иш ҳақининг аҳоли бандлигига таъсири кѝрсатилган. 
Минимал иш ҳақи ѝрнатилмаганда ишчиларнинг бандлик даражаси ва иш ҳақи мувозанат 
ҳолат (Е нуқта) орқали аниқланади. Мувозанат ҳолатда иш билан Le ишчи банд бѝлади ва 
We миқдорда иш ҳақи олади.

Wmin M 

We
D
L
L
M
Lе L
N
11-расм. Минимал иш ҳақи ва аҳоли бандлиги 
Минимал иш ҳақини мувозанат иш ҳақидан юқори қилиб белгиланиши (Wmin >We), 
иш билан банд бѝлган ишчилар сонини L
M
гача қисқартиради.

Download 7,22 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   387   388   389   390   391   392   393   394   ...   631




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish