O‘zbekiston respublikasi oliy va

Фирманинг тармоқдаги улуши унинг чекли ҳаражатини, мувозанат нарх билан 
тенг бўлишини таъминлайдиган ишлаб чиқариш хажми билан аниқланади, яъни 
e
P
MC

.
P 
S 
D 
E 
P
e
Q 
Q
e
0 
А 
AC 
Таклиф чизиғи
MC 
 
P
AVC 
P' 
Q' 
AVC=P 
Q 
0

---

541 
8-расм. Рақобатлашган бозорда, қисқа муддатли оралиқда тармоқ мувозанати. 
Шундай қилиб, рақобатлашган бозорда қисқа муддатли оралиқда фаолият 
кѝрсатаѐтган фирма (нарх бозор томонидан белгиланиб ѝзгармаганда, талаб чизиғи 
горизонтал бѝлганда) мувозанат нарх 
e
P  ишлаб чиқариш хажмининг барча қийматларида 
қуйидаги шартни қаноатлантирса: 
)
(Q
AC
P
e

,
(6) 
фирма ѝз фойдасини максималлаштиради (9-расм) 
R Q
P Q
Q AC Q
C Q
e
( *)
*
( *)
( *)

 

Агар бозордаги мувозанат нарх 
P
e
умумий ѝртача ҳаражатдан юқори бѝлса, фирма 
нормал фойдадан ташқари ортикча фойда хам олади. 
9-расм. Фирма фойдасини максималлаштириш шарти (Е мувозанат нукта),
Агар бозор мувозанати нархи P
e
бѝлганда ва талаб чизиғи таклиф чизиғини 
AC  ва 
AVC  чизиклари ѝртасида кесиб утса, яъни (10-расм) 
min
( )
min
( )
AVC Q
P
AC Q
e
e
e


, 
бѝлса, фирма ѝз йуқотишларини (зарарини) минималлаштиради.
E 
D 
S 
 
P
AC(Q) 
P
e
Q 
0
Q
*
MC 
 
P
AC 
AVC 
P
e

---

542 
10-расм. Фирма зарарини минималлаштирадиган холат. 
Бундай ҳолда фирма ишчи кучидан, капиталдан унумли фойдаланишга ҳаракат 
қилади ва бошқа ҳаражатларни хам имкон борича қисқартиради. 
Борди-ю мувозанат нарх P
e
фирманинг ѝртача ѝзгарувчан ҳаражатидан, хар қандай 
ишлаб чиқариш хажмида паст бѝлса, яъни P
AVC Q
e

( ) , фирма ѝз фаолиятини тухтатади.