O‘zbekiston respublikasi oliy va

A

A

A 
A
3
A
2
A
1
E
1
E
3
U
2
E
2
U
1
А неъмат
X
2
X
1

---

508 
Даромад самарасини аниқлаш учун БА

бюджет чизиғига параллел қилиб Б

А

бюджет 
чизиғини 
U
1
бефарклик эгри чизиғига уринадиган қилиб ѝтказамиз ва бу урилган нуктани 
E
2
деб белгилаймиз. 
E
2
нуктага мос келувчи оптимал мажмуадаги 
A  неъмат миқдори A
2
га тенг ва у 
A A
1
3
умумий самарани икки кисмга ажратади: 
A A
1
2
ва 
A A
2
3
. 
A A
2
3
ѝзгаришга 
даромад самараси дейилади ва 
A A
1
2
ѝзгаришга - алмаштириш самараси дейилади. 
Даромад самараси - бу неъмат нархи ѝзгариши (алмашиш самараси хисобга 
олинмаганда) натижасида реал даромад ѝзгаришининг истеъмолчи талабига таъсиридир. 
Даромад самараси - бу истеъмолчининг сотиб олиш имкониятини ошганлигини кѝрсатади ва 
у бир бюджет чизиғидан бошқа бюджет чизиғига истеъмолчининг оптимал товарлар 
мажмуаси ѝтишини акслантиради. 
Алмашиш самараси - бу нафлик даражаси ѝзгармаганда, товарлар нархи ѝзгариши 
муносабати билан истеъмол товарлар талаби таркибининг ѝзгаришидир. Алмашиш самараси 
A  неъмат нархини ѝзгариши натижасида Б неъматни қѝшимча A  неъмат билан 
алмаштирилишини ифодалайди. Бу алмаштириш бефарклик эгри чизиғи 
U
1
буйича бѝлади. 
Бозор шароитида даромад самараси ва алмаштириш самарасини ажратилиши, 
товарларга нарх белгилашдаги қонуниятларни яхширок тушунишга ѐрдам беради. Биз 
даромад ва алмаштириш самараларини нормал товарлар учун куриб чикдиқ Паст 
категорияли товарлар учун даромад ва алмаштириш самаралари ѝз хусусиятларига эга.