Ozbekiston respublikasi oliy va

Nazorat savollari

1. 
   Termokimyoning asosiy qonunining fizik mohiyati nimadan iborat?
   
2. 
   Qanday holatlarda issiqlik effektlarini hisoblash uchun termokimyoning asosiy qonuni ishlatiladi?
   
3. 
   Tuz erishida qanday jarayonlar boradi?
   
4. 
   Moddaning erish issiqligi deb nimaga aytiladi?
   
5. 
   Erish issiqligini kalorimetrik usul bilan o’lchashning mohiyati nimada?
   

Neytrallanish issiqligini aniqlash

Kuchli kislota va kuchli asoslarning suvli eritmalari o’rtasidagi neytrallanish reaksiyalarida 1 g-ekv asos yoki kislota uchun bir xil miqdorda 57,1 kJ issiqlik ajraladi. Elektrolitik dissotsilanish nazariyasi asosida neytrallanish issiqligining doimiy bo’lishini reaksiyada vodorod va gidroksil ionlarining birikib, kam dissotsilanadigan suv molekulalarining hosil bo’lishi bilan tushuntirish mumkin. O’yuvchi natriy bilan xlorid kislotaning neytrallanish reaksiyasi quyidagicha boradi:

NaOH + HCl = NaCl + H₂O + 57,1 kJ

Ionli ko’rinishda:

Na⁺ + OH^ + H⁺ + Cl^ = Na⁺ + Cl^ + H₂O + 57,1 kJ

Tenglamaning ikki tomonidagi Na⁺ va Cl^ ionlari borligini inobatga olib, uni qisqartirilgan ionli holatda quyidagicha yozish mumkin:

H⁺ + OH^ = H₂O + 57,1 kJ

Reaksiya uchun qanday kislota yoki asos olinishidan qatiy nazar neytrallanishda ionlardan suv molekulasi hosil bo’ladi. Xona haroratida ionlardan bir mol suvning hosil bo’lishida 57,1 kJ issiqlik ajralishi kuzatilgan.

1 g-ekv kislota bilan 1 g-ekv asosning neytrallanishida ajralib chiqadigan issiqlik miqdori neytrallanish issiqligi deyiladi.

Kuchsiz kislotani kuchli asos bilan neytrallaganda yoki aksincha kuchli kislotani kuchsiz asos bilan neytrallaganda neytrallanish issiqligi 57,1 kJ dan katta yoki kichik bo’lishi mumkin. Masalan, vodorod ftoridning o’yuvchi kaliy bilan neytrallanish reaksiyasida 66,9 kJ/g-ekv, sianid kislotaning o’yuvchi natriy bilan neytrallanish reaksiyasida 53,9 kJ/g-ekv issiqlik ajraladi.

Tajriba yo’li bilan kuchsiz kislota kuchli asos bilan neytrallanganda hosil bo’ladigan issiqlikni o’lchab, Gess qonuniga muvofiq berilgan kuchsiz kislotaning dissotsiyalanish issiqligini aniqlash mumkin. Neytrallanish issiqlik effektidan foydalanib, reaksiya uchun olingan kislota yoki asosning miqdorini ham hisoblab topish mumkin. Bu hisoblashlar quyidagi tenglama bo’yicha amalga oshiriladi:

Bunda n-kislotaning hisoblab topiladigan normalligi, Q-tajribada aniqlangan neytrallanish issiqlik effekti, q-eritmaning suyultirish issiqligi, V-tajriba uchun olingan kislotaning hajmi.

Ishning maqsadi: 1. Sirka kislotaning o’yuvchi kaliy bilan neytrallanish issiqlik effektini va dissotsiyalanish issiqligini aniqlash. 2. Ishqorni titrlash uchun sarflangan xlorid kislotaning normalligini aniqlash.

Kerakli asbob va reaktivlar: kalorimetr, ishqor uchun ampula, KOH ning 10% li eritmasi, HCl ning 10% li eritmasi, NaOH, muz sirka kislota-CH₃COOH.