O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta

Topografik usul baxtsiz hodisalar yuz bergan joyga nisbatan o‘rganilishidir.
Sodir bo‘lgan baxtsiz hodisalar sex tarxiga ma‘lum belgilar bilan muntazam ravishda qayd qilinib boriladi va muayyan muddat oralig‘ida (yil oxirida, har chorakda yoki oy oxirida) qaysi ish joyida eng ko‘p belgilar to‘planilganligiga qarab xavfli joy aniqlanadi. Shunga asosan bu joy xavfli hisoblanib, u yerdagi ish sharoiti sinchiklab o‘rganilib profilaktik tadbirlar qo‘llaniladi.
Monografik usul baxtsiz hodisa ro‘y bergan ish joyini (mashina, dastgoh, uskuna va h.k.) har tomonlama batafsil tadqiq qilishni taqozo qiladi. Masalan: biror bir mashinaning texnologiyasini, kinematikasini, hom ashyo ta‘minoti, tayyor maxsulotni olish, elektr ta‘minoti, mashinani boshqarish va boshqalarni tadqiq qiladi.
Bu usulning afzalligi shundaki, faqatgina bo‘lib o‘tgan baxtsiz hodisalarning sabablari aniqlanib qolmasdan, ayni paytda sodir bo‘lishi mumkin bo‘lgan baxtsiz hodisalarning oldini olish choralari ham ko‘riladi.
Iqtisodiy usul ishlab chiqarish jarohatidan ko‘rilgan zararni aniqlashdan hamda baxtsiz hodisalarning oldini olish bo‘yicha bajarilgan tadbirlarning ijtimoiy – iqtisodiy samarasini baholashdan iboratdir.
Yuqorida ko‘rsatilgan usullar jarohatlanish haqida to‘liq ma‘lumot beradi va ularning oldini olish choralarini oqilona hal qilishga yordam beradi.
Baxtsiz hodisalarning oldini olish tadbirlarini rejalashtirishning ilmiy asosi mehnat xavfsizligini oldindan aytib berishdir.

Yo‟riqnoma va xavfli ishlarga maxsus ruxsatnoma berish

Korxona ma‘muriyati hamma ish joylarini kerakli texnik uskunalar bilan ta‘minlashga va mehnat muhofazasiga mos sharoitni yaratishga majburdir.
Mehnat qonunchiligida korxonada mehnatni tashkil qilish direktor va bosh muhandisga yuklatilgan. Alohida bo‘limlar bo‘yicha javobgarlik esa sex va bo‘lim boshliqlariga yuklatilgan. Korxonada mehnat muhofazasini tashkil qilishni boshqarish bosh muhandis zimmasidadir.
Mehnat haqidagi qonunlar majmuasida mehnatni muhofaza qilish ishlariga ma‘lum tartib bo‘yicha jihozlar va mablag‘lar ajratiladi. Bu mablag‘larni boshqa maqsadlarga ishlatish ta‘qiqlangan.
Korxonalarda ishchi va hizmatchilarni xavfsiz ishlash usullariga o‘rgatish ishlarini to‘g‘ri tashkil qilish, jarohatlarning kamayishiga olib keladi.
To‘qimachilik korxonalarida quyidagi yo‘riqnoma turlari qo‘llaniladi.