O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta

Jarohatlarni o‟rganish usullari

Ishlab chiqarish jarohatlari – kasbiy kasalliklar sabablarini aniqlashda va ularning oldini olishda jarohatlarni o‘rganishning statistik, topografik, monografik va iqtisodiy usullaridan foydalaniladi.
Statistik usul hisobot davrida ro‘y bergan baxtsiz hodisalarning sabablarini aniqlashga asoslangan. Bunda asos qilib N-1 formasida tuzilgan dalolatnoma va ishga layoqatsizlik varqasi olinadi. Bu usul jarohatlanishning umumiy holatini, uning o‘zgarib borish jarayonini tadqiq etishda, ularning kelib chiqish sabab va holatlarining qonuniyatlarini va ular orasidagi aloqalarni aniqlashda qo‘l keladi.
Jarohatlanish darajasini aniqlashda nisbiy statistik ko‘rsatkichlar – chastota koeffisiyenti va og‘irlik koeffisiyentidan foydalaniladi.
Jarohatlanishning chastota koeffisiyenti K_ch ma‘lum kalendar vaqt oralig‘ida (oy, kvartal, yil) ro‘y bergan va 1000 kishiga to‘g‘ri kelgan baxtsiz hodisalar sonining shu sexda ishlovchilarning ro‘yxatdagi soniga nisbati bilan o‘lchanadigan kattalik bo‘ladi.
К  ^{а 1000} , (2.1)
ч _b
Bu yerda, K_ch – chastota koeffisiyenti, a – baxtsiz hodisalar soni, b – ishlovchilarning o‘rta hisobdagi ro‘yxatdagi soni.
Og‘irlik koeffisiyenti K_o har bir baxtsiz hodisaga o‘rta hisobda qancha ishga yaroqsizlik kunlari to‘g‘ri kelishini ko‘rsatadi:
К  ^С , (2.2)
о _а
Bu yerda S – ma‘lum davr ichida bo‘lib o‘tgan hamma baxtsiz hodisalarning ishga yaroqsizlik kunlarining yig‘indisi.
Ishlab chiqarish jarohatlanishining sabablari dinamikasidan tashqari bunda baxtsiz hodisalarning turlari, xavfli va zararli ishlab chiqarish omillari, ularning organizmga ta‘siri xarakteri o‘rganiladi. Shu bilan birga jabralanuvchi haqida ma‘lumot (kasbi, staji, yoshi va boshqalar) va baxtsiz hodisaning qachon va qayerda bo‘lganligi haqida ma‘lumotlar beriladi.