O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti tuproqshunoslik va ekologiya kafedrasi

Atmosfera havosiningsifati deganda bu uning tarkibidagi elementlarning miqdori, ularning inson, hayvon va barcha tirik jonzotlarga fizik, ximyaviy va biologik ta’siri hamda atrofga tasirini belgilab beradi. Atmosfera havosini sifatliligini faqatgina undagi gazlarning belgilangan miqdordan oshmaganligini bildiradi ya’ni PDK sini ko’rsatilganligini bildiradi.PDK bu – atmosferadagi gazlarning maksimu miqdori qaysiki inson organizmiga hamda atrog muhitga hech qanday ta’sirini ko’rsatmasligi.To’g’rida – to’g’ri ta’sir ko’rsatishi deganda u insonda birdaniga masaln yo’tal, bosh og’rig’ yoki har xil gazlarni isini sezishi tushuniladi.Organizmda zararli moddalarni yig’ilishi patologik holatlarni yoki ba’zi bir organlarni buzilishiga olib keladi.


Atmosferaning ifloslanishi – zararli moddalarning atmosferaga kirib borib, uning tarkibini o’zgartiradigan aralashmalar.


Atmosferadagi aralashmalar – atmsferaning doimiy tarkibiga kirmagan va tarqoq holdagi moddalardir. Bu aralashmalarni tarkibiga qarab birlamchi va ikkilamchi bo’lishi mumkin. Birlamchi aralashmalar- atmosferada o’zining fizikaviy va ximiyaviy tarkibini o’zgartirmaydi. Ikkilamchi aralashma esa – atmosferada o’zining tarkibini o’zgartiradi.

Atmosferani ifloslanishi organizmga ta’siriga qarab kimyoviy va fizikaviy bo’ladi. Ximiyaviy ta’sir deganda ximiyaviy moddalar va ularning har xil birikmlari tushuniladi. Fizikaviyga esa – radioaktiv nurlanishlar, issiqlikni chiqishi, shovqin, elektromagnit to’lqinlari va boshqalar.

Atmosfera havosini ifloslanishi – atrof – muhitni zararlanishiga olib keladiga gazlarni aralashmasidir.


Atmosfera havosini ifloslantiruvchi tabiiy manbalarga quyidagilar kiradi: chang bo’ronlari, o’rmonlarni yonishi, vulqonlarni otilishi va boshqalar kiradi.

Antropogen ifloslanishni asosiy sabablari ishlab chiqarish korxonalardan chiqadigan chiqindi va avtotransportlardan chiqadigan chiqindilardir.