Fizika yo’nalishi 1-bosqich F1 guruh talabasi Rashidova Maftunaning

O’zbekiston Respublikasi
Oliy va O’rta Maxsus Ta’lim Vazirligi
Zahiriddin Muhammad Bobur Nomidagi
Andijon Davlat Universiteti
Fizika –Matematika fakulteti
Fizika yo’nalishi
1-bosqich F1 guruh talabasi
Rashidova Maftunaning
Umumiy kimyo fanidan tayyorlagan
Mustaqil ishi
Mavzu: Biogen elementlar va ularning ahamiyati.
Reja:
1.Biogen elementlar.
2.Biogen elementlarning tirik organizmlardagi ahamiyati.
3.Ularning tabiatda tarqalishi.

• Biogen elementlar-organizmlar tarkibida doim bo’ladigan va ularning hayot faoliyatida muhim rol o’ynaydigan kimyoviy elementlar.Ularga avvalo kislorod, uglerod, vodorod, kalsiy, azot, kalsiy, fosfor, magniy, oltingugurt, xlor, natriy, temir kiradi. Analitik kimyo va spektral analiz muvaffaqiyatlari tufayli organizmlar tarkibida juda oz miqdorda bo’ladigan elementlar (mikroelementlar) topilmoqda va ularning biologik roli aniqlanmoqda.Tabiiy sharoitda organizmlarning hujayra va to’qimalarida mavjud bo’lgan barcha kimyoviy elementlar muayyan fiziologik rol o’ynaydi.Organizmlar tarkibidagi elementlarning miqdori shu organizmlar turning hususiyatlariga, muhit, ovqat tarkibidagi(jumladan,o’simliklar uchun-tuproqdagi tuzlar konsentratsiyasiga va eruvchanligiga),organizmning ekologik xususiyatlari va boshqalarga bog’liq.

Biogen elementlardan birortasi organizmdagi yetarli miqdorda bo’lmasa kasallik ro’y beradi(biogekimyoviy endemiyalar), suvda va ovqatda yod yetishmasa , odam buqoq bo’ladi yoki bor yetishmaganda qand lavlagi qora dog’li bo’lib qoladi.

Biogen elementlar haqida qisqacha ma’lumot.

Marganes-tirik organizmlarda siydik hosil bo’lishida asosiy elementdir.

Mis-teri pigmentatsiyasida, Fe ning o’zlashtirishida kata rol o’ynaydi.

Rux-organizmdagi hosil bo’lishi va oqsillarni o’zlashtirilishida muhim ahamiyatga ega.

Brom-oliy nerv faoliyatining normal kechishi uchun javob beruvchi elementlardan biri.

 

• Yerning kimyoviy tarkibini, kimyoviy elementlarning yerda tarqalish va taqsimlanish qonuniyatlarini hamda ularning o’zgarish sharoitlarini geokimyo fani o’rganadi.U kimyoviy qonunlarga tayangan holda yer qobig’idagi foydali qazilmalarni aniqlashda katta ahamiyatga ega. Kimyoviy elementlarning yer qobig’idagi tarqalishi turlicha .Yer qobig’ini nisbatan kam elementlar hosil qilgan.Yer qobig’ining 50% ni kislorod , 25% ni kremniy tashkil qiladi.18ta element kislorod, kremniy, aluminiy, temir, kalsiy, natriy, kaliy, magniy, vodorod, titan, uglerod, xlor, fosfor, azot, oltingugurt, marganes, ftor, bariylar yer qobig’i massasining 99.8% ni tashkil etadi.Qolgan barcha elementlarning massa ulushlari birgalikda 0.2% ga teng.Biomolekulalarning organik qismi bilan kovalent bog’langan kimyoviy elementlarning organizmdagi miqdori davriy jadvalning II A- IV A guruhlarida yadro zaryadi ortishi bilan kamayib boradi.

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yhati:
‘Kimyo”darsligi I.R.Asqarov K.G’opirov N.X.To’xtaboyev
O’zME. Birinchi jild. Toshkent 2000-yil ma’lumotlaridan foydalanildi.

E’tiboringiz uchun rahmat!