O'zbekiston Respublikasi Oliy va o'rta ta'lim vazirligi Mirzo Ulug'bek nomidagi O'zbekiston Milliy universiteti

Oliy Majlis Qonunchilik palatasining mutlaq vakolatlari.
O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 79-moddasida Qonunchilik palatasi mutlaq vakolatlari aniq ko’rsatilgan:
-Qonunchilik palatasi Spikeri va uning o’rinbosarlarini saylash; Bosh prokuror taqdimiga binoan Qonunchilik palatasi deputatining daxlsizlik huquqidan mahrum etish to’g’risidagi masalalarni hal etish; o’z faoliyatini tashkil etish va palataning ichki tartib-qoidalari bilan bog’liq masalalar yuzasidan qarorlar qabul qilish; siyosiy, ijtimoiy-iqtisodiy hayot sohasidagi u yoki bu masala yuzasidan, shuningdek, davlat ichki va tashqi siyosati masalalari yuzasidan qarorlar qabul qilish.
O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi va Senati vakolat muddati 5 yil bo’lib, bu muddat tugagach, ular yangi chaqiriq Qonunchilik palatasi va Senati ish boshlagunga qadar o’z faoliyatini davom ettirib turadi.
Oliy Majlis Qonunchilik palatasi va Senati faoliyatining tashkiliy shakllari.O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlis Qonunchilik palatasi va Senatining faoliyat shakllari Konstitutsiyamizning 81-moddasida hamda O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik palatasi reglamenti to’g’risidagi 2003-yil 29-avgustda qabul qilingan Qonunda belgilab berilgan.Qonunchilik palatasi faoliyatining tashkiliy shakli, uning Qonunchilik palatasi sessiyalari davrida, qoida tariqasida, haftasiga 3 marta o’tkaziladigan majlislardir.
Qonunchilik palatasining majlislari, agar ularning ishida palata deputatlari umumiy sonining kamida yarmi ishtirok etsa vakolatli hisoblanadi. O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasini, konstitutsiyaviy qonunlarni qabul qilishda, ularga o’zgartirishlar va qo’shimchalar kiritishda deputatlar umumiy sonining kamida uchdan ikki qismi hozir bo’lishi shart.
Qonunchilik palatasining 1chi majlisi Qonunchilik palatasiga saylovdan keyin, ikki oydan kechiktirmay o’tkaziladi Mazkur majlisni O'zbekiston Respublikasi Markaziy saylov komisiyasining Raisi ochadi va Qonunchilik palatasi Spikeri saylangunga qadar unda raislik qiladi.
Qonunchilik palatasining 1chi majlisi ishini tashkil etish uchun majlisning muvaqqat kotibiyati va sanoq komissiyasi saylanadi.Qonunchilik palatasining 1chi majlisida uning faoliyatini tashkil etish bilan bog’liq masalalar ko’rib chiqiladi, shu jumladan, qoida to’g’risida:elektron tizimdan foydalanish ustidan muvaqqat nazorat quruhi saylanadi;
Qonunchilik palatasi Spikeri va uning o’rinbosari saylanadi;
Qonunchilik palatasining navbatdan tashqari majlislari uning sessiyalari oralig’ida O'zbekiston Respublikasining Prezidenti, Qonunchilik palatasi Spikeri taklifiga ko’ra yoki Qonunchilik palatasi deputatlari taklifiga binoan chaqirilishi mumkin. Qonunchilik palatasining majlislari ochiq, oshkora o’tkaziladi va ommaviy axborot vositalari tomonidan yoritiladi. Qonunchilik palatasining qaroriga binoan yopiq majlislar o’tkazilishi mumkin.Qonunchilik palatasi faoliyatini samarali ashkil etish, qo’mitalar ishini muvofiqlashtirib borish, loyihalarini tayyorlash ishini rejalashtirish masalasini dastlabki tarzda ko’rib chiqishni tashkil etish maqsadida Qonunchilik palatasi Kengashi tuziladi.
Qonunchilik palatasi Kengashining tarkibiga Qonunchilik palatasining Spikeri, uning o’rinbosarlari, fraksiyalar va deputatlar guruhining rahbarlari, Qonunchilik palatasi qo’mitalari raislari kiradi.Qonunchilik palatasi Kengashiga Qonunchilik palatasi Spikeri rahbarlik qiladi, u Kengashning majlislarini olib boradi va uning qarorlarini imzolaydi.Qonunchilik palatasining qo’mitalari, komissiyalari, fraksiyalari va deputatlar guruhlari huquqiy maqomlari Qonunchilik palatasi reglamenti to’g’risidagi Qonunda belgilangan.Senat faoliyatining tashkiliy shakli – zaruratga qarab, lekin yiliga 3 marta o’tkaziladigan majlisdir.
Senat majlislari, agar senatorlar umumiy sonining kamida yarmi ishtirok etganda vakolatli hisoblanadi. O'zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasini, konstitutsiyaviy qonunlarni ma’qullash, ularga o’zgartirishlar va qoshimchalar kiritish to’g’risidagi masalalarni ko’rib chiqishda senatorlar umumiy sonining kamida uchdan ikki qismi hozir bo’lishi shart.
Senatning 1chi majlisi Senat shakllantirilgandan keyin bir oydan kechiktirmay o’tkaziladi. Mazkur Majlisni O'zbekiston Respublikasi Markaziy saylov komissiyasining Raisi ochadi va Senat Raisi saylangunga adar unda raislik qiladi.
Senatning 1chi majlisi ishini tashkil etish uchun muvaqqat kotibiyati va sanoq komissiyasi saylanadi.Senatning 1chi majlisida uning foliyatini tashkil etish bilan bog’liq masalalar ko’rib chiqiladi, jumladan qoida tariqasida
.elektron tizimdan foydalanish ustidan muvaqqat nazorat quruhi saylanadi;
Senat raisi, uning o’rinbosari saylanadi;
Senatning qo’mitalari tuziladi.
Senatning navbatdan tashqari majlislari O'zbekiston Respublikasi Prezidenti, Senatning Raisi, taklifiga yoki senatorlarning umumiy sonining kamida uchdan bir qismining taklifiga binoan chaqirilishi mumkin.Senatning majlislari ochiq, oshkora o’tkaziladi va ommaviy axborot vositalari tomonidan yoritiladi. Senatning qaroriga binoan yopiq majlislar o’tkazilishi mumkin.
Qo’shma majlislar O'zbekiston Respublikasi Prezidenti, Senat Raisi, Qonunchilik palatasi Spikerining taklifiga yoki tegishli senatorlar yoxud Qonunchilik palatasi deputatlari umumiy sonining kamida uchdan bir qismi taklifiga binoan chaqiriladi.Senat Kengashi – senat faoliyatini muvofiqlashtirish, kun tartibi yuzasidan takliflar tayyorlash, qonunlarni dastlabki tarzda ko’rib chiqishni tashkil etish maqasadida tuziladi.
Senat kengashi tarkibiga Senat Raisi, uning o’rinbosarlari, Senat qo’mitalari raislari kiradi.Senat Kengashiga Senat raisi rahbarlik qiladi.
Senat qo’mitalari, komissiyalarni huquqiy maqomlari “Senat reglamenti” haqidagi Qonunda belgilangan.
Oliy Majlisning Qonun chiqaruvchilik faoliyati.
O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisning qonun chiqaruvchilik faoliyati to’rt bosqichda bo’ladi. Ushbu bosqichlar Konstitutsiyaviy huquq nazariyasida qonun chiqarish jarayoni deb ataladi va qonunchilik tashabbusini ko’rsatish qonun loyihasini muhokama qilish, qabul qilish, hamda qonunni mzolash va e’lon qilishdan iborat bo’ladi.
O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 83-moddasidaozbr Oliy Majlisda qonunchilik tashabbusi huquqiga ega subyektlarning ro’yxati keltiriladi. Qonunchilik tashabbusi huquqiga O'zbekiston Respublikasi Prezidenti, shuningdek, o’z davlat hokimiyatining oliy organi orqali Qoraqalpog’iston Respublikasi, O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlis Qonunchilik palatasi deputatlari, O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi, O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyaviy sudi, Oliy sudi, Oliy xo’jalik sudi, Bosh prokuror egadirlar.
Bu huquq qonunchilik tashabbusi huquqi subyektlari tomonidan qonun loyihasini O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik palatasiga kiritish orqali amalga oshiriladi.
Oliy Majlis Qonunchilik palatasiga qonunchilik taklifi bilan murojaat etish huquqi hech kim uchun cheklanmagan. Shunday taklif kiritilgan taqdirda esa, qonun loyihalari qonun chiqarish tashabbusi huquqiga ega bo’lgan yuqorida ko’rsatilgan idoralar va shaxslar orqali O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlis Qonunchilik palatasiga kiritiladi.
Qonun loyihasi Qonunchilik palatasiga qonunchilik tashabbusi huquqi subyektlari tomonidan kiritiladi.
Qonun loyihasi Qonunchilik palatasiga kiritishda quyidagilar taqdim etilishi kerak:
qonun loyihasiga uning konsepsiyasi bayon qilingan holdagi tushuntirish xati;
o’zgartirishlar va qo’shimchalar kiritish to’g’risidagi, shuningdek qonun loyihasi kiritilishi bilan bog’liq qonunlarni o’z kuchini yo’qotgan deb topish to’g’risidagi qoun loyihasi;
o’zgartirishlar, qo’shimchalar kiritilishi, o’z kuchini yo’qotgan deb topilishi yoki qabul qilishni lozim bo’lgan qonun osti hujjatlarning ro’xati;

moddiy xarajatlarni talab qiladigan qonun loyihalari uchun moliyaviy – iqtisodiy asoslar;

davlat daromadlarini kamaytirish yoki xarajatlarni ko’paytirish, shuningdek O'zbekiston Respublikasi Davlat budjeti (bundan matnda davlat budjeti yuritiladi) moddalari bo’yicha o’zgartirishlarni nazarda tutuvchi qonunlarning loyihalari yuzasidan O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining xulosasi.
Qonun loyihasi Qonunchilik palatasi tomonidan 1chi o’qishda qabul qilingunga qadar qonun loyihasini kiritgan qonunchilikni tashabbusi huquqining subyekti loyiha matnini o’zgartirish yoki o’zi kiritgan qonun loyihasini chaqirib olish huquqiga ega.