O’zbеkiston Rеspublikasi Oliy va o`rta maxsus

Elektr o'tkazuvchanlik va uning birligi. Elektr qarshiligiga teskari kattalik elektr o'tkazuvchanlik deyiladi:
Elektr o'tkazuvchanlikning SI dagi birligi — simens (S) dir:
qarshilikli o'tkazgich qismining o'tkazuvchanligidir.
O’tkazgichlarning qarshiligi. O’tkazgich qarshiligining
Temperturaga bog’liqligi.
Mazmuni: o'tkazgichning qarshiligi; o'tkazgichning solishtirma qarshiligi; solishtirma elektr o'tkazuvchanlik; o'tkazgich qar­shiligining temperaturaga bog'liqligi va undan texnikada foydalanish; o'ta o'tkazuvchanlik.
O'tkazgichning qarshiligi. O'tkazgichning qarshiligi uning o'lchamlari, shakli va qanday materialdan yasalganiga bog'liq. Elektr o'tkazuvchanlikning klassik nazariyasiga muvofiq, elektr qarshiligining mavjudligiga sabab harakatlanayotgan erkin elektronlarning kristall panjara tugunlaridagi musbat ionlar bilan to'qnashishidir. Agar o'tkazgich qancha uzun bo'lsa, to'qnashishlar ham shuncha ko'p va demak, elektr qarshiligi katta, agar o'tkazgichning ko'ndalang kesim yuzi qancha katta bo'lsa, to'qnashishlar ehtimoli ham shuncha kam va demak, elektr qarshiligi ham kichik bo’ladi. Xulosa qilib quyidagini aytish mumkin. Bir jinsli chiziqli o'tkazgichning qarshiligi R uning uzunligi l ga to'g'ri, ko'ndalang kesim yuzi Sga esa teskari proporsionaldir.
Solishtirma elektr o'tkazuvchanlik. Solishtirma elektr qarshilikka teskari kattalik solishtirma elektr o'tkazuvchanlik deyiladi:
Uning SI dagi birligi S\m.
O'tkazgich qarshiligining temperaturaga bog'liqligi. O'tkazgichning solishtirma qarshiligi nafaqat materialning tabiatiga temperaturasiga ham bog'liqdir. Tajribalarning ko'rsatishicha, solishtirma Qarshilik va demak, qarshilik ham temperaturaga chiziqli bog'liq
O'ta o'tkazuvchanlik. Elektr qarshiligining tempe­raturaga bog'liqlik grafigini chizaylik. Lekin lnjribalarning ko'rsatishicha, bir qancha p metallar (Al, Pb, Zn va h.k.) va ularning qotishmalarining kritik deyiluvchi juda past temperaturalarda T_к(0,14 — 20K) qarshiliklari sakrab nolgacha kamayishi va ular o'ta o'tkazuvchan bo'lib qolishi kuzatilgan. Bu hodisabirinchi bo'lib 1911 yilda simob bug'lari uchun G. Kamerling-Onnes tomonidan kuzatilgan. O'ta o'tkazuvchanlik hodisasi kvant nazariyasi nsosida tushuntiriladi.
O'ta o'tkazuvchanlik hodisasidan amalda foydalanish kritik temperaturaning pastligi natijasida qiyinchiliklar tug'dirmoqda. Lekin hozirgi paytda kritik temperatura 100 К atrofida bo'lgan o'ta o'tkazuvchan keramik moddalar mavjud. O'ta o'tkazuvchanlik hodisasini amalda qo'llash juda ulkan mablag'ni iqtisod qilishini e'tiborga olib, bu sohada jadal izlanishlar olib borilmoqda.