O’zbеkiston Rеspublikasi Oliy va o`rta maxsus

O’zgaruvchan tok uchun Om qonuni
O’zgaruvchan tok zanjirida R,L,C. O’zgaruvchan tok zanjirida R aktiv qarshilik, L induktivlik g’altak, C sig’imli kondensatorlar ketma-ket ulangan holni ko’raylik. Zanjirga O’zgaruvchan kuchlanish berilganda zanjirning har bir elementida Ur, Um va Uc kuchlanish tushishlari ro’y beradi.
Zanjirga qoyilgan kuchlanish amplitudasi Um shu kuchlanish tushishlarining vektor yig’indisiga teng bo’lmog’I kerak.
Zanjirdagi kuchlanish va tok kuchi. Zanjirdagi kuchlanishni hosil qilish uchun unda hosil bo’lgan uchburchak yordamida quyidagicha aniqlaymiz:
U²m=U²r+(Ul-Uc)².
Agar kuchlanish tushishlarining ifodalaridan foydalansak ,
Um=√(ImR)² + {(vvL-1\vvC)Im}
ni hosil qilamiz. Shuningdek o’zgaruvchan tok zanjirirdagi to’la qarshilik:
Z=√R²(vvL-1\vvC)²!
Kuchlanish va tok kuchi orasidagi orasidagi fazalar farqi. Kuchlanish va tok kuchi orasidagi fazalari farqi αga teng. Aniqlab ko’ramiz:
tgα=vvL-1\vvC\R
To’la reaktiv qarshilik. Ozgaruvchan tok zanjiri uchun
X=Rl – Rc = vvL-1\vvC
ifoda to’la reaktiv deyiladi .(Reaktiv qarshilikdan tok o’tganda issiqlik ajralmaydi)
Kuchlanishlar rezonansi. Endi zanjirda reaktiv qarshilik 0ga teng bo’lgan holni ko’raylik :
vvL-1\vvC=0
Unda zanjirda kuchlanishlar rezonansi ro’y berib, Om qonuni quyidagi ko’rinishni oladi:
Im=Um\R.
Bunda zanjirdagi tok kuchi eng katta qiymatiga erishib, fazasi kuchlanish fazasi bilan mos keladi. Aktiv qarshilik induktiv g’altak va kondensator ketma-ket ulangan o’gzgaruvchan tok zanjiridagi rezonans kuchlanishlar rezonansi deyiladi. Bunga sabab induktiv g’altak va kondensatordagi kuchlanishlarning zanjiriga kirishdagi kuchlanishdan ancha katta bo’lganligidir.
TARQATMA SAVOLLAR
1.O’zgaruvchan tok zanjiridagi faol qarshilikdan oqayotgan tok kuchining oniy qiymati qanday aniqlanadi ?
2. Faol qarshilikdagi tok kuchi
3. Chastota 0 ga teng bo’lganda, reaktiv sig’im qarshilikning cheksiz katta bo’lishini qanday tushuntirasiz ?
5. Dars yakuni
O’qituvchi o’tgan yangi mavzu bo’yicha tushnmagan savollarga javob beradi,darsni mustahkamlashdagi o’quvchilar javobini muhokama qilib, o’quvchilar bilmini baholaydi va darsni yakunlaydi
6.Uyga vazifa:
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

“TASDIQLAYMAN”