    
O`zbekiston Respublikasi
Oliy va o`rta maxsus ta`limVazirligi
Buxoro Davlat Universiteti
Ijtimoiy-iqtisodiy fakulteti
Iqtisodiy ta’lim va turizm kafedrasi
Himoyaga ruhsat beriladi
Fakultet dekani _______________ i.f.n. A.T.JO’RAEV
«_____»___________________________2014 yil
|
Himoyaga ruhsat etildi
Kafedra mudiri _______________ i.f.n. dos. H.R.HAMROEV
«_____»___________________________2014 yil
|
BITIRUV MALAKAVIY ISHI
Mavzu: “Aholi daromadlarini oshirishda tadbirkorlik faoliyatining o’rni va bu mavzuni o’qitish xususiyatlari”
Bajardi: 5140900 –“Kasbiy ta`lim” (ijtimoiy – iqtisodiy soha) yo`nalishi kunduzgi bo`lim 3-1IQK-10 guruh talabasi Narzullaeva Gulchehra
Ilmiy rahbar: Ashurova M.X.
Himoya sanasi D.A.K.ning bahosi
«____»___________2014yil ___________________
D.A.K.ning xulosasi
Buxoro - 2014
O`zbekiston Respublikasi
Oliy va O`rta Maxsus Ta`lim Vazirligi
Buxoro Davlat Universiteti
Ijtimoiy-iqtisodiy fakul’teti
Iqtisodiy ta`lim va turizmkafedrasi
Mutaxassialik: 5140900 –“Kasbiy ta`lim” (ijtimoiy – iqtisodiy soha) yo`nalishi kunduzgi bo`lim 3-1IQK-10 guruh talabasi
“Tasdiqlayman”
Kafedra mudiri_____________
«____»____________2013 й.
Narzullaeva Gulchehra salimovna
T O P SH I R I Q
Bitiruv malakaviy ishimavzusi: “Aholi daromadlarini oshirishda tadbirkorlik faoliyatining o’rni va bu mavzuni o’qitish xususiyatlari”
1.Universitet bo`yichabuyruq bilan tasdiqlangan______________________
2.Tugatilgan ishning talaba tomonidan topshirish muddati______________
3.Tushuntirish xatinig tarkibi__________________________
Bitiruv malakaviy ishiga tegishlisavollarro`yxati:
4.Grafik materialning miqdori (muhim chizmalarning ko`rsatkichi bilan)
5.Ilmiy maslahatchilar:
6.Ilmiy rahbar Ashurova M.X.
7.Vazifani topshirish sanasi_________________________________________
8. Vazifa ijroga qabul qilindi______________________________________
Talaba imzosi________________________
Kafedra mudiri imzosi________________
Eslatma: Bu vazifa tugallangan ishga ilova
Бухоро Давлат Университети Ижтимоий-иқтисодий факультети касбий таълим (ижтимоий-иқтисодий соҳа) 4”Д”-гуруҳ талабаси Нарзуллаева Гулчеҳранинг « Аҳоли даромадларини оширишда тадбиркорлик фаолиятининг ўрни ва бу мавзуни ўқитиш хусусиятлари» мавзусидаги битирув малакавий ишига
ТАКРИЗ
Иктисодиётни модернизациялаш шароитида аҳоли даромадларини кўпайтириш ва турмуш фаровонлигини яхшилашнинг муҳим омили бўлган кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик, хизмат кўрсатиш ва касаначилик соҳаларини қўллаб қувватлаш ва ривожлантиришни рағбатлантириш, ишлаб чиқариш ва ижтимоий инфратузилмани янада ривожлантириш бўйича кенг кўламли ишлар амалга оширилмоқда. Чунки мамлакат ижтимоий-иқтисодий барқарорлиги ва миллий иқтисодиётнинг жадал ривожланиши кўп жиҳатдан ушбу муаммони ҳал этилишига боғлиқдир. Шу сабабли бугунги кунда республикамизда аҳолини иш билан таъминлаш ва унинг фаровонлигини ошириш масаласига ижтимоии-иктисодий ислохотларнинг устувор йуналиши сифатида каралмокда.
Ўзбекистон иқтисодиётида кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик улушининг ўсиб бориши-ички бозорни сифатли ва рақобатбардош товарлар билан тўлдиришнинг замонавий талабларини ҳисобга олган ҳолда, хизмат кўрсатиш соҳаси кенгайишининг жаҳон бозори талабларига мос экспорт таркиби кўпайишининг, янги иш ўринлари яратишнинг, аввало, ёшларни иш билан таъминлашнинг ва шу асосда аҳоли даромадлари ва турмуш фаровонлигини оширишнинг асосий омилларидан бири ҳисобланади.
Талаба томонидан тайёрланган мазкур битирув малакавий ишининг мақсади кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликни ривожлантириш асосида аҳоли даромадларини шакллантиришни ўрганиш ва уни ошириш бўйича илмий-услубий ва амалий тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
Ушбу мақсадни амалга ошириш учун қуйидаги вазифалар белгиланган:
- кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликни иқтисодиётда тутган ўрнини назарий жиҳатдан ўрганиш;
- аҳоли даромадларининг турлари, таркиби ва шаклланиш манбалари асосларини ёритиб бериш;
- кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликни ривожлантиришни таҳлил килиш;
-мамлакат аҳолиси даромадларининг ўзгариш тенденциясини кўрсатиб бериш;
- хизмат кўрсатиш ва сервис, касаначилик соҳаларини ривожлантириш аҳоли даромадларини оширишнинг муҳим омили эканлигини асослаб бериш;
- ахолининг иш билан бандлигини таъминлаш ва ишсизликни камайтириш йўллари акс эттириш;
- Ўзбекистон Республикасида аҳоли даромадларини оширишда кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликни ривожлантириш истиқболларини белгилаб бериш.
Битирув малакавий ишининг назарий - услубий асослари бўлиб, Ўзбекистон Республикаси Президенти И.А.Каримовнинг асарлари, аҳолини иш билан таъминлаш ва бандликни ошириш муаммоларига оид мамлакатимиз ҳамда хориж иқтисодчи-олимларининг илмий ишлари, тадқиқотлари ва мақолалари ҳисобланади. Шу билан бирга илмий ишда мазкур тадқиқот муаммолари бўйича Ўзбекистон Республикаси қонунлари, Президент Фармон ва қарорлари, маърузалари, Вазирлар Махкамаси қарорлари, меъёрий-ҳуқуқий ҳужжатлар, Мехнат ва аҳолини ижтимоий муҳофаза қилиш, Иқтисодиёт вазирликлари ҳамда Давлат Статистика Кўмитасининг статистик маълумотларидан кенг фойдаланилди.
Битирув малакавий ишида таҳлил қилинган амалий далиллар ва рақамлар Ўзбекистон Республикаси Давлат статистика қўмитаси тўпламларидан, расмий статистик маълумотлар, Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт вазирлиги маълумотларидан фойдаланилган.
Талаба битирув малакавий иши жараёнида иқтисодий таҳлил, иқтисодий -статистик усуллар, муаммога мантиқан ёндошиш, маълумотларни таққослама таҳлил қилиш, истиқболли башоратлаш, монографик тадқиқ ва танланма кузатиш каби қатор тадқиқот усулларидан фойдаланган.
Битирув малакавий ишининг таркиби. Битирув малакавий иши кириш, учта боб, хулоса ва таклифлар, фойдаланилган адабиётлар рўйхатидан иборат.
Умуман талаба томонидан бажарилган мазкур битирув малакавий иши барча талабларига жавоб беради ва ий баҳога лойиқ деб ҳисоблайман.
Бухоро Иктисодиёт ва
банк коллежи доценти и.ф.н.Исомов Б.С.
Mundarja
Kirish………………………………………………………………………………4
I-Bob. Aholi daromadlari va turmush darajasini oshirishning nazariy asoslari………………………………..9
-
Aholi daromadlari turlari, tarkibi va shkllanish manbalari……………………10
-
Aholi turmush darajasini yuksaltirish. O’zbekistonning ijtimoiy siyosatning asosiy yo’nalishlari……………………………………………………………..16
-
Kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirish asosida aholi daromadlari shakllanishiga ta’siri……………………………………………………………22
II-BoB. kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirish asosida aholi daromadlArIni oshirish yo’llari……..........................................................................................25
2.1. Mamlakatda kichik biznes va xususiy tadbirkorlik faoliyatining aholi daromadlariga ta’sirining o’zgarishi……………………………………………26
2.2. Xizmat ko’rsatish, Oilaviy biznes va kasanachilik sohalarini rivojlantirish aholi bandligini ta’minlash va farovonligini yuksaltirish garovi sifatida…….36
2.3. O’zbekistonda aholi daromadlarini oshirishda tadbirkorlik faoliyatin rivojlantirish istiqbollari……………………………………………………….47
III-Bob. Iqtisodiyot nazariyasi fanidan “Aholi daromadlari va davlatning ijtimoiy siyosati” mavzusini o’qitish uslubiyoti……………………………………54
3.1.Interfaol usullarning dars jarayonini tashkil etishdagi ahamiyati………………55
3.2.Iqtisodiyot nazariyasi fanidan “Aholi daromadlari va davlatning ijtimoiy siyosati” mavzusini o’qitishda interfaol usullaridan foydalanish...................64
Xulosa va Takliflar …………..………………………………………………………………79
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati…………………………………………83
KIRISH.
Mavzuning dolzabligi. Iqtisodiyotni modernizatsiyalash sharoitida aholi daromadlarini ko’paytirish va turmush farovonligini yaxshilashning muhim omili bo’lgan kichik biznes va xususiy tadbirkorlik, xizmat ko’rsatish va kasanachilik sohalarini qo’llab quvvatlash va rivojlantirishni rag’batlantirish, ishlab chiqarish va ijtimoiy infratuzilmani yanada rivojlantirish bo’yicha keng ko’lamli ishlar amalga oshirilmoqda. Chunki mamlakat ijtimoiy-iqtisodiy barqarorligi va milliy iqtisodiyotning jadal rivojlanishi ko’p jihatdan ushbu muammoni hal etilishiga bog’liqdir. Shu sababli bugungi kunda respublikamizda aholini ish bilan ta’minlash va uning farovonligini oshirish masalasiga ijtimoiy-iqtisodiy islohotlarning ustuvor yo’nalishi sifatida qaralmoqda.
O’zbekiston iqtisodiyotida kichik biznes va xususiy tadbirkorlik ulushining o’sib borishi - ichki bozorni sifatli va raqobatbardosh tovarlar bilan to’ldirishning zamonaviy talablarini hisobga olgan holda, xizmat ko’rsatish sohasi kengayishining jahon bozori talablariga mos eksport tarkibi ko’payishining, yangi ish o’rinlari yaratishning, avvalo, yoshlarni ish bilan ta’minlashning va shu asosda aholi daromadlari va turmush farovonligini oshirishning asosiy omillaridan biri hisoblanadi.
2007-2011 yillarda respublika bo’yicha yuridik shaxs maqomiga ega bo’lmagan, lekin listenziyaga ega tadbirkorlikda band bo’lganlar soni 140,8 ming kishidan 698,4 ming kishiga yoki 4,96 marta ko’paygan.
O’zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A. Karimov ta’kidlaganidek: “Aholini ish bilan ta’minlashning eng samarali vositalari bo’lgan kichik biznes, xususiy tadbirkorlik, kasanachilik, oilaviy tadbirkorlik, xizmat ko’rsatish va servis sohasi yanada jadal sur’atlarda rivojlantirilmoqda; aholining ijtimoiy himoyaga muhtoj bo’lgan toifalari moddiy qo’llab-quvvatlanmoqda, ular uchun ish o’rinlarini kvotalash tartibi yo’lga qo’yildi; davlat va mahalliy byudjet mablag’lari hisobidan vaqtinchalik va jamoat ishlari tashkil etilmoqda; tashqi va ichki migrastiyani tartibga solishga e’tibor kuchaytirilmoqda.”1
Aholi daromadlarining oshishi o’z navbatida ularniig banklardagi omonatlarining salmog’ining oshishiga olib keldi. 2012 yilda aholining banklardagi omonatlari o’sishi 34,6 foizni tashkil qildi, so’ngi o’n yilda esa 40 barobardan ziyod oshdi. Banklarda barqaror resurs bazasini shakllantirish va uni yanada kengaytirish, aholining bo’sh pul mablag’larini bank omonatlariga jalb kilishni yanada rag’batlantirish va kafolatlashga doyr qabul qilingan Prezidentimizning qator Farmon va Qarorlari aholining bank tizimiga bo’lgan ishonchini yanada mustahkamlashda muhim ahamiyat kasb etib kelmoqda. Natijada, banklar tomonidan jalb qilingan jami depozitlar hajmi 2012 yil boshiga nisbatan 31,5 foizga ortdi. Jumladan, aholining banklardagi omonatlarining miqdori 22,8 trln. so’mdan oshdi.
Muammoning o’rganilganlik darajasi. Bozor iqtisodiyoti sharoitida kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirish asosida aholi daromadlarini oshirish muammolariga bag’ishlangan qator xorijlik va mamlakatimizdagi iqtisodchi olimlarning ilmiy ishlari mavjud.
Bozor iqtisodiyoti sharoitida tadbirkorlik faoliyatining nazariy asoslari va ijtimoiy ahamiyati A. Smit, A. Tyurgo, I. Shumpeter kabi taniqli iqtisodchi olimlar asarida o’rganilgan, U.Adam, G.Gross, J.Filips kabi iqtisodchi olimlar tadbirkorlik nazariyasini rivojlantirishga o’z hissalarini qo’shganlar. O’zbekistonda xususiy tadbirkorlik faoliyatini rivojlantirishning nazariy va amaliy jihatlari A.O’lmasov, M.Sharifxo’jaev, Sh.Ergashxo’jaeva va boshqa olimlarning ilmiy ishlarida tadqiq etilgan.
Bitiruv malakaviy ishining maqsadi va vazifalari. Bitiruv malakaviy ishining maqsadi kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirish asosida aholi daromadlarini shak llantirishni o’rganish va uni oshirish bo’yicha ilmiy - uslubiy va amaliy tavsiyalar ishlab chiqishdan iborat.
Ushbu maqsadni amalga oshirish uchun quyidagi vazifalar belgilangan:
-
Aholi daromadlari turlari, tarkibi va shkllanish manbalarini nazariy jihatdan o’rganish;
-
Aholi turmush darajasini yuksaltirish. O’zbekistonning ijtimoiy siyosatning asosiy yo’nalishlarini asoslarini yoritib berish;
-
Kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirish asosida aholi daromadlari shakllanishiga ta’sirini tahlil qilish;
-
Mamlakatda kichik biznes va xususiy tadbirkorlik faoliyatining aholi daromadlariga ta’sirining o’zgarishi ko’rsatib berish;
-
Xizmat ko’rsatish, Oilaviy biznes va kasanachilik sohalarini rivojlantirish aholi bandligini ta’minlash va farovonligini yuksaltirishni garovi sifatini ko’satib berish;
-
O’zbekistonda aholi daromadlarini oshirishda tadbirkorlik faoliyatini rivojlantirish istiqbollarini belgilab berish;
-
Interfaol usullarning dars jarayonini tashkil etishdagi ahamiyati
Iqtisodiyot nazariyasi fanidan “Aholi daromadlari va davlatning ijtimoiy siyosati” mavzusini o’qitishda interfaol usullaridan foydalanishni ko’rsatib berish
Bitiruv malakaviy ishi ishining ob’ekti. Bitiruv malakaviy ishining ob’ekti kichik biznes va xususiy tadbirkorlik va aholi daromadlari hisoblanadi.
Bitiruv malakaviy ishi ishining predmeti. O’zbekiston Respublikasida kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirish asosida aholi daromadlarini shakllantirish jarayonlarini o’rganish.
Bitiruv malakaviy ishining nazariy - uslubiy asoslari bo’lib, O’zbekiston Respublikasi Prezident I.A.Karimovning asarlari, aholini ish bilan ta’minlash va bandlikni oshirish muammolariga oid mamlakatimiz hamda xorij iqtisodchi-olimlarining ilmiy ishlari, tadqiqotlari va maqolalari hisoblanadi. Shu bilan birga ilmiy ishda mazkur tadqiqot muammolari bo’yicha O’zbekiston Respublikasi qonunlari, Prezident Farmon va qarorlari, ma’ruzalari, Vazirlar Mahkamasi qarorlari, me’yoriy-huquqiy hujjatlar.
Mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish, Iqtisodiyot vazirliklari hamda Davlat Statistika Qo’mitasining statistik ma’lumotlaridan keng foydalanildi.
Bitiruv malakaviy ishida tahlil qilingan amaliy dalillar va raqamlar O’zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo’mitasi to’plamlaridan, rasmiy statistik ma’lumotlar, O’zbekiston Respublikasi Iqtisodiyot vazirligi ma’lumotlaridan foydalanilgan.
Bitiruv malakaviy ishi jarayonida iqtisodiy tahlil, iqtisodiy-statistik usullar, muammoga mantiqan yondashish, ma’lumotlarni taqqoslama tahlil qilish, istiqbolli bashoratlash, monografik tadqiq va tanlanma kuzatish kabi qator tadqiqot usullaridan foydalanildi.
Bitiruv malakaviy ishi ishining ilmiy yangilik elementlari quyidagilardan iborat:
- tadbirkorlik faoliyatini rivojlantirish milliy iqtisodiyotimizni asosi ekanligini nazariy jihatdan o’rganish;
- xizmatlar sohasini rivojlantirish orqali aholi bandligini ta’minlash holatiga baho berish;
- mamlakatda kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirish holatini tahlil etish asosida istiqboldagi ko’rsatkichlarini o’rganish bo’yicha ilmiy xulosa va amaliy takliflarni ishlab chiqildi.
BMI kirish, uchta bob, xulosa va takliflar hamda foydalanilgan adabiyotlar ro’yxatidan iborat.
Birinchi bob “Aholi daromadlari va turmush darajasini oshirishning nazariy asoslari” deb nomlangan bo’lib, unda aholi daromadlari turlari, tarkibi va shkllanish manbalarini, aholi turmush darajasini yuksaltirish. O’zbekistonning ijtimoiy siyosatning asosiy yo’nalishlarini hamda kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirish asosida aholi daromadlari shakllanishiga ta’siri to’liq yoritib berilgan.
Ikkinchi bob: “Kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirish asosida aholi daromadlrni oshirish yo’llari” deb nomlangan bo’lib, unda mamlakatda kichik biznes va xususiy tadbirkorlik faoliyatining aholi daromadlariga ta’sirining o’zgarishi, xizmatmat ko’rsatish, Oilaviy biznes va kasanachilik sohalarini rivojlantirish aholi bandligini ta’minlash va farovonligini yuksaltirish garovi sifatida va O’zbekistonda aholi daromadlarini oshirishda tadbirkorlik faoliyatini rivojlantirish istiqbollari kabi masalalar keng yoritilgan.
Uchinchi bob: Iqtisodiyot nazariyasi fanidan “Aholi daromadlari va davlatning ijtimoiy siyosati” mavzusini o’qitish uslubiyoti deb nomlangan bo’lib unda interfaol usullarning dars jarayonini tashkil etishning ahamiyati, Iqtisodiyot nazariyasi fanidan “Aholi daromadlari va davlatning ijtimoiy siyosati” mavzusini o’qitishda interfaol usullaridan foydalanish”deb nomlangan elektron ko`rgazmali usulda o`qitish kabi masalalar keng yoritilgan.
Xulosa va takliflar qismida “Aholi daromadlari va davlatning ijtimoiy siyosati va bu masalani o`qitish uslubiyoti” mavzusi bo’yicha xulosalar va takliflar berilgan.
I-Bob. Aholi daromadlari va turmush darajasini oshirishning nazariy asoslari.
-
Aholi daromadlari turlari, tarkibi va shkllanish manbalari.
-
Aholi turmush darajasini yuksaltirish. O’zbekistonning ijtimoiy siyosatning asosiy yo’nalishlari.
-
Kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirish asosida aholi daromadlari shakllanishiga ta’siri.
-
Aholi daromadlari turlari, tarkibi va shakllanish manbalari.
Aholi daromadlari, ularning tarkibi, olinish manbalari va tabaqalanish darajasi jamiyat iqtisodiy va ijtimoiy farovonligining eng muhim ko’rsatkichidir. Madomiki, daromadlar insonning shaxsiy ehtiyojlarini qondirishning asosiy manbai bo’lib xizmat qilar ekan, aynan daromad kengroq tushuncha bo’lib, aholi turmush darajasining markaziy bo’g’ini, yadrosidir. Daromad deganda nimani tushunish, ularning turlari va asosiy olinish manbalari qandayligini bilish muhimdir.
"Daromad" tushunchasi juda murakkab iqtisodiy kategoriyani ko’rsatadi. Bu o’rinda gap aholining shaxsiy daromadlari haqida ketadi, aholi shaxsiy daromadlarining quyidagi ta`riflarini keltirish mumkin:
Shaxsiy daromadlar - bu inson tomonidan pul va tabiiy shaklda olinadigan, ular tomonidan turmushning muayyan darajasini ta`minlash uchun foydalaniladigan mablag’lar majmuidir.2
Agar "Shaxsiy daromadlar" ta`rifida biz ularning shakllanish manbalarini ta`kidlasak, unda u quyidagi tarzda namoyon bo’ladi. Shaxsiy daromadlar - fuqarolarning mehnat faoliyatida ishtiroki, ishlab chiqarish va boshqa boyliklarning istalgan turiga egalik qilish va undan foydalanish, shuningdek, ushbu davlatning qonuniy hujjatlariga muvofiq ijtimoiy transfertlar to’lovi qo’yilgan ijtimoiy guruhlarga tegishlilik bilan bog’lik barcha pul va tabiiy tushumlar yig’indisidir.
Iqtisodchilar shaxsiy daromad manbalarini turlicha talqin qiladi, biroq umumiy xulosa shuki, har bir ishlab chiqarish omili shaxsiy daromadlarning muayyan turi bilan bog’liq.
Omillar nazariyasiga muvofiq asosiy ishlab chiqarish omillari quyidagilardir:
Har bir sanab o’tilgan omillarga daromad - renta, foyda, ish haqi, tadbirkorlik daromadining boshlang’ich shaklini oladi.3
Shu bilan birga, har bir omilga daromad, nazariyaga muvofiq, korxona tomonidan mahsulot sotilgandan keyin olingan daromadga bu omilning qo’shgan oxirgi hissasiga tengdir. Faqat oxirgi ishlab chiqarish nazariyasidan kelib chiqqan holda, amalda daromadlarning bunday taqsimlanishi haqiqatan bo’lishi mumkin emas, chunki:
-
bozordagi takomillashmagan raqobat tufayli olinadigan daromad miqdori ishga solingan omilning mahsulot chiqarishga qo’shgan ulushini ko’pincha aks ettirmaydi;
-
boyliklarni jamiyat a`zolari o’rtasida taqsimlashda har doim tengsizlik va adolatsizlik mavjud bo’ladi, bu shaxsiy daromadlarni oxirgi unumdorlik nazariyasiga qat`iy muvofiqlikda taqsimlashda yo’l qo’yib bo’lmas keskin qarama-qarshiliklarga olib keladi;
-
har qanday taraqqiy topgan jamiyatda daromadlarni shakllantiruvchi ishlab chiqarish omillari egalarining soni jamiyat a`zolari sonidan kamroq bo’ladi.
Jami daromadlar shaxsiy iste`molga shaxsiy yordamchi xo’jalikdan natural tushumlar qiymatini va aholiga ijtimoiy fondlar hisobiga bepul va imtiyozli xizmatlar qiymatini hisobga olgan holda kirimning barcha manbalari bo’yicha pul daromadlarining umumiy yig’indisidir. Aholi jami daromadlari tarkibi 1-rasmda ko’rsatilgan.
Fuqarolar daromadlari darajasi ular farovonligining muhim ko’rsatkichidir. U jamiyatning har bir a`zosining dam olish, bilim olish, sog’liqni saqlash, zaruriy ehtiyojlarini qondirish imkoniyatlarini belgilaydi. Undan tashqari, oila daromadlari haqidagi ma`lumotlarni umumlashtirish mamlakat iqtisodiyotidagi holat haqida eng qimmatli axborot beradi va uning iqtisodiy-siyosiy kelajagini bashorat qilishga yordam beradi. Shuning uchun iqtisodchilar aholi daromadlari shakllanishini doimiy kuzatib boradi.
Shunday qilib, aholining jami va pul daromadlari umumiyga - soliqlar va majburiy to’lovlarni to’lashgacha bo’lganlarga va tasarrufdagiga – ko’rsatilgan to’lovlarni amalga oshirishdan keyingi netto-daromadga olinadi.
1-rasm.
|