O‘zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’limi vazirligi

6-MODUL. AMALIY DASTURLAR PAKETI.


30-mavzu: Hisoblash texnikasi(kompyuter)dan iqtisody masalalarni yechishda foydalanishning tashkiliy shakillari va vositalari


Reja:

1. Masalaning qo’yilishi va maqsadning aniqlanishi;

2. Masalaning matematik ifodalanisni;

3. Masalani yechish usullarining tanlanishi;

4. Masalani yechishning algoritmini ishlab chiqish;

5. Iqtisodiy masalaning dasturlash tili vositasida dasturini tuzish;

6. Masala yechilish uchun zarur bo’lgan ma’lumotlar massivini tayyorlash va ularning tarkibini aniqlash;

7. Dasturni kompyuterga kiritish va uni sozlashni amalgam oshirish;

8. Masalani bevosita kompyuterda echish va olingan natijalarni tahlil qilish, dasturidan foydalanish uchun ko’rsatmalar yozish;

Tayanch tushinchalar: Masala qo’yish, masala yechish usuli, algoritmni tanlash, ma’lumotlarni qo’yish, dastur tuzish va sozlash, natijalarni tahlil qilish.

1. Masalaning qo’yilishi va maqsadning aniqlanilishi

Dastavval EHMda echilishi kerak bo’lgan masala qo’yiladi. Bu ish iqtisodiyot yoki istalgan soxaning malakali va katta tajribaga ega bo’lgan mutaxassisi tomonidan amalga oshiriladi. Ushbu bosqichda iqtisodiy masalaning echilishi uchun kerak bo’lgan boshlang’ich ma’lumotlarning tarkibi va xarakteri aniqlanadi, ya’ni, kirish va chiqish ma’lumot massivlarining ko’rinishi, rekvizitlari, tuzilishi, tarkibi, xajmi, ularning kim tomonidan va qachon taqdim etilishi, kompyuter ma’lumot tashuvchilariga ko’chirilish tartibi o’rganilib, yozma ravishda hujjatlashtiriladi. Undan so’ng iqtisodiy masalani echishning umumiy yo’li tanlanadi ya’ni, qanday ketma-ket operatsiyalar tarkibi umuman masalaning echilishiga olib kelishi aniqlanadi. Masala echilish aniq bo’lgan va tushunarli kichik masalalarga ajratiladi, ularni echish ketma-ketligi aniqlanadi va hokazo. Bu bosqich juda ham mas’uliyatli va ko’p mehnat hamda bilim talab qiladigan bosqich bo’lib, ko’pincha bir necha haftadan bir necha oygacha vaqt talab qilishi mumkin.
Agarda bu bosqichda kerakli ma’lumotlarning tarkibi, ularning tuzilishi, iqtisodiy jixatdan ifodalanishi aniqlansa va ko’rsatkichlar orasidagi bog’lanishlarning aniq ifodalanishi amalga oshirilsa, iqtisodiy masala qo’yilgan hisoblanadi.