O‘zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’limi vazirligi

Psevdografik simvollar;

Nazariy ma ’lumotlar:
Zamonaviy EXMlar nafakat rakamli, balki alfavit-rakamli ma’lumotlarni xam kayta ishlash imkoniyatiga ega. Bunday alfavit-rakamli ma’lumotlar uz tarkibida sonlardan tashkari sintaksis xarflarni va matematik simvolllarni, boshqa belgilarni xam uz ichiga oladi.
Barcha simvollarning majmuasi - mashinaning kirish alfavitini tashkil etadi.
Alfavit-sonli ma’lumotlarni kiritish, qayta ishlash va chiqarish jaraenlari anik kodlashtirish tizimini tanlashni taqozo etadi.
Alfavit-sonli simvollarni kodlashtirishda 8 razryadli baytlardan keng foydalaniladi. Chunki 8 - razryadli baytdan foydalanib 2⁸= 256-ta turli simvollarni kodlashtirish mumkin. Bunday imkoniyat zamonaviy EXMlarning to’la alfavitini tavsiflash imkoniyatini beradi.
Zamonaviy ShEXMlarda simvollarni kodlashtirishda ASSII (Amerikada 1963 yilda ishlab chikilgan ma’lumotlarni ayirboshlovchi standart kod) kodlari kullaniladi.
Shaxsiy EXMlarda ichki simvollarni ASCII kodlari orkali tavsiflashda ularni kodli jadval kurinishida ifodalash kulaydir. Kodli jadval simvollarining shartli belgilanishi, ichki kodli boglanish orasidagi moslikni ifodalaydi. Odatda kodlar o’n oltilik yoki o’nlik sonlar orkali tasvirlanadi.
Kodli jadval-kuyidagi simvollar guruxini tasvirlashi lozim:

• 
  boshkaruvchi simvollar;
  
• 
  arifmetik amallarning belgilari;
  
• 
  rakamlar va ezuv belgilari;
  
• 
  lotin alifbosining xarflari;
  
• 
  psevdografik simvollar;
  

- matematik simvollar.
Bosmaga chikaruvchi kurilmani boshkarish uchun maxsus maksadlarda foydalaniladigan boshkaruv simvollari kullaniladi. Arifmetik amallarning ezuvli belgilari - ba’zi bir maxsus simvollar xamda rakamlar, shuningdek matnli va sonli ma’lumotlami tasvirlash uchun zarurdir.
Lotin alifbosining xarflari unga moslashgan algoritmik tillarning matnli ma’lumotlarini tasvirlash uchun xizmat kiladi. Shuningdek, ulardan mashinaga boglik bo’lgan va mashinaga boglik bulmagan algoritmik tillarning matnlarini ifodalash uchun foydalanish mumkin.
Milliy alifbo xarflari esa turli tillarda matnli ma’lumotlami tasvirlab berish uchun xizmat kiladi.
Psevdografikli simvollar uz novbatida matnli rejimda oddiy grafikli tasvirlarni kursatishda kullaniladi. Bunday simvollar erdamida monitor ekranida va bosmaga chiqaruvchi kurilmalarda oddiy figuralar, shtrixlar va turtburchaklarni chizish mumkin.
Matematik va boshka maxsus simvollar (yigindi, tenglik, katta va teng, kichik eki teng va xokazo) matematik formulalar xamda amallarni tasvirlashda xizmat kiladi.
1-jadvalda simvollarning kodlari (ASCII kodlari) keltirilgan. Boshkaruv signallari va o’nli kod simvollari "0"-dan "127"- gacha bo’lgan boshkaruv signallari va unli sonli simvollar ASCII kodlashtirish standartiga mos keladi va IBM PC rusumli kompyuterlarda keng kullaniladi. ASCII kodlashtirish standarti ASCII-ning asosiy jadvali xisoblanib, simvollarni kodlashda atiga 7-ta bit ishlatiladi.
Jadvalda boshkaruvchi deb nomlanadigan boshlangich 32ta (0-31) kod keltirilmagan. Bu kodlar ma’lumotlami printerlarga chikaruvchi maxsus vazifalarni bajaruvchi signallarni tasvirlashda, shuningdek signallarni modemlar orkali aloka tarmoklariga uzatishda ishlatiladi.
ASCII kodlarining asosiy jadvalidan ko’rinib turibdiki, 32 dan 127 gacha bo’lgan unli kodlar - belgilar to’plamini, arifmetik amallarni, rakamlarni xamda lotin alifbosining xarflarini kodlashtirish uchun xizmat kiladi. Jadvalning kolgan kismi (128 dan 255 gacha bo’lgan unli kodlar) ASCII standartining imkoniyatlarini oshiradi. Ular ShEXMni turli modellari uchun o’zgarishi mumkin. Jadvalning bu ikkinchi kismida simvollarni kodlashtirish uchun 8 bitdan foydalaniladi. U asosan milliy alifbolar, psegdografikli, matematik va boshka kurinishli simvollarni kodlashtirish imkonini beradi.

Terminal va printerlardagi kodlari

32	48 - O	64 - @	80 - P	96 - .
33 - !	49 - 1	65 - A	81 - Q	97 - a
34 - “	50 - 2	66 - B	82 - R	98 - b
35 - #	51 - 3	67 - C	83 - S	99 - c
36 -$	52 - 4	68 - D	84 - T	100 - d
37 -%	53 - 5	69 - E	85 - U	101 - e
38 - &	54 - 6	70 - F	86 - Y	102 - f
39 - “	55 - 7	71 - G	87 - W	103 - g
40 - (	56 - 8	72 - H	88 - X	104 - h

41 - )	57 - 9	73 - I	89 - V		105 - I
42 - *	58 - :	74 - J	90 - Z		106 - j
43 - +	59 -;	75 - K	91 - [		107 - k
44 - ,	60 - <	76 - L	92 - \		108 - l
45 - -	61 - -	77 - M	93 - ]		109- m
46 -.	62 - >	78 - N	94 - ^л		110- n
47 - /	63 - ?	79 - O	95 -		111- o
128 -A	144 - P	160 - a	176 -1		192- ^L		208-^		224-r	240- YO
129 - Bilan	145 - C	161-b	177-Ш		193-A		209-^		225-s	241- yo
130 - B	146 - T	162-v	178-1		194-n		210-Г		226-t	242- /
131 -G	147 -U	163-g	179-		195-		211-^		227-u	243- \
132- D	148- F	164-d	180-		196—		212- 1=		228-f	244- /
133-E	149- X	165-e	181-=		197-		213- f		229-x	245- \
134 -J	150 -S	166-j	182-		198-		214-		230-s	246- ^
135- Z	151 - CH	167-z	^183T		199-|	■	215-		231-ch	247- ^
136 -I	152- Sh	168-i	184-=|		200- ^		216-=		232-sh	248-T
137 -Y	153- Щ	169-y	185-п'		201- IF		217-J		233-щ	249-1
138 - K	154 -’	170-k	186-		202-—		218-r		234-’	250-^
139 -L	155- Ы	171-l	1871		203-й	г	219-i		235-ы	251 -±
140- Muyaccar	156 - Ь	172-m	188-1		204-	L г	220-H		236-ь	252- №
141 -N	157 - E	173-n	189-1		205-=		"22^		237-e	253- a
142 -O	158- YU	174-o	190-=l		206-^		222- 1		238-yu	254-ro
143 -P	159 - YA	175-p	191-п		207-—		223-"		239-ya	255-

Topshiriqlar:

1. 
   Laboratoriya ishining uslubiy kismini urganib chiking.
   
2. 
   F.I.Sh. gizni laboratoriya daftaringizda lotin tilida ezing.
   
3. 
   Jadvaldan foydalanib, yozgan matningizni ASCII kodi asosida daftaringizga yozib chiqing.
   
4. 
   Daftarda yozilgan kodli simvollarni klaviatura orqali quyidagicha kiriting:
   

1. 
   o’ng tomondagi ALT tugmasi bosib turiladi.
   
2. 
   xar bir xarfning kodi ung tomondagi sonlar orkali ezilgandan sung, ALT tugmasi bushatiladi.
   

v) shu tartibda kodlar orqali yozilgan matn ekranga chiqariladi.
Laboratoriya ishlarini o’tkazish qoidalari va xavfsizlik choralari:
Berilgan nazariy ma’lumot bilan tanishib chiqiladi va topshiriqlar variantlari ketma-ket bajariladi va natijalar olinadi.
Kompyuter xonasida xavfsizlik texnikasi qoidalari va sanitariya - gigiyena talablariga amal qilinadi.