O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi Z. M. Bobur nomidagi Andijon Davlat universiteti z z o

6.GENLAR REPRESSIYaSI. 
Ko’p hujayrali organizmlarni tashkil etuvchi har xil hujayralar bir – birlaridan 
morfologik, funksional va bioximik tomonlari bilan farqlanadilar. 
Hujayralar o’rtasidagi bioximik farqlar ulardagi oqsillarni turlicha bo’lishida ko’rinadi. 
Masalan muskul hujayralarida ularga xos bo’lgan qisqaruvchi oqsillar aktin va miozin bo’ladi; 
eritrotsitlarda kislorodni tashuvchi oqsil gemoglobin bo’ladi; oshqozon osti bezi hujayralarida 
oqsil – fermentlaridan tripsin, aminalaza, lipaza, oqsil gormonlardan insulin va boshqalar ishlab 
chiqariladi. Shuni takidlash kerakki oqsillarning xususiyatlari organizmni taraqqiyoti davomida 
o’zgaradi; otalangan tuxum hujayrasida miozin ham, geioglobin ham, insulin ham bo’lmaydi. 
Ularnining hammasi hujayralar differensiatsiyasi protsesida paydo bo’ladi. 
Тurli zujayralarda oqsillar nabori turlicha bular ekan, demak ularda genlarning nabori 
ham turlicha bo’lishi kerak. Ma’lumki har bir hujayra bo’linganda hosil bo’lgan kiz hujayralarga 
bir xil mikdordagi irsiy material-DNK tushadi. Binobarn har bir hujayra u qanday tipda 
tuzilganligidan kat’iy nazar har bir genlar naborini va bir xil genetik axborot zapasini to’tadi. Bu 
xulosa ko’pchilik tekshirishlarda tasdiqlanmoqda. Masalan, o’simlikni bitta hujayrasidan normal 
katta o’simlik yetishtirishga erishildi. Bundan ko’rinadiki, differensiyallangan hujayra o’ziga xos 
nabor oqsillarningina sintezlashga qodir bo’lishiga qaramay, unda shu organizmni barcha 
oqsillari sintezi to’g’risidagi axborot yashiringan holda saqlanar ekan. Har qanday 
differensiyalangan hujayra yadrosini yadrosizlantirilgan tuxum hujayrasiga ko’chirib 
o’tkazilganda undan normal organizm rivojlanadi. Bu va shu kabi boshqa eksperimentlar ham 

---