O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi z. M. Mukimov

 
 
 
107-rasm. Tariq donining ko‘ndalang kesimi:  
1-murtak; 2- kortik; 3-endosperm; 4-aleyron qatlam.  
5- meva va urug‘ qobiqlari. 
 

---

234 
Sholi  donining  I  tipdagi  shishasimon  turi  texnologik  jihatdan  yuqori 
qiymatga  ega,  uni  maydalanmasdan  bir  necha  xil  yorma  mahsulotlari 
olinadi. 
 
 
 
108-rasm. Sholi donining uzunasiga kesimi: 
1 – gul qobig‘i; 2- endosperm; 3- aleyron qismi; 4-urug‘ qobig‘i;
 
5-meva qobig‘i; 6-murtak; 7-himoya qobig‘i. 
 
II
 
tip – shakli cho‘zinchoq va konsistensiyasi shishasimon yoki 
yarim shishasimondir. 
III
 
tip  –  shakli  yumaloq,  konsistensiyasi  shishasimon,  yarim 
shishasimon va unsimon. 
Donining tipidan qat’i nazar sholi qiltiriqli va qiltiriqsiz bo‘ladi, 
oq rangdan to‘q jigarranggacha bo‘ladi. 
Sholi  donidan  samarali  foydalanib,  yuqori  sifatli  yorma  olish 
uchun uning texnologik xususiyatlarini aniqlash talab etiladi. 
Sholi  donidan  yuqori  sifatli  yorma  mahsulotlari  olish  uchun 
donning gul qobig‘i kam bo‘lipsh, ma’lum namlikda, bir xil yiriklikda, 
to‘la pishgan va mag‘zi bir xil konsistensiyada bo‘lishi kerak. 
Sholi 
donining 
texnologik 
xususiyatlaridan 
biri 
uning 
endospermida mikrodarzlarning hosil bo‘lishidir. 

---

235 
Nam, issiqlik va boshqa omillar ta’sirida sholi doni endospermida 
hosil  bo‘lgan  mikrodarzlar  texnologik  jarayonlarga  salbiy  ta’sir  etib, 
butun mag‘izning kamayishiga olib keladi. 
Sholining gul qobig‘i miqdori 20%ni tashkil etadi. 
 
30-jadval