O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi


 SHAXSI ANIQ VA SHAXSI NOANIQ GAPLARNING



Download 0,53 Mb.
Pdf ko'rish
bet24/58
Sana01.04.2021
Hajmi0,53 Mb.
#62325
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   ...   58
Bog'liq
ozbek tilida egasi topiladigan gaplarning stilistik xususiyatlari

2. SHAXSI ANIQ VA SHAXSI NOANIQ GAPLARNING 

STILISTIK XUSUSIYATLARI 

 

Ishimizning  1-bobida  bir  tarkibli  gaplarning  tasnifi  haqida  fikr  yuritganda 



mazkur disseratatsiyada I.Rasulov tasnifiga tayanishimizni aytgan edik. «Gaplarni 

ikki  sostavli  va  bir  sostavli  gaplarga  ajratishda  ular  struktura  asosining  sostavi 

asosga  olingan ekan,  bir  sostavli  gaplarni egasiz  gap,  kesimsiz  gap  deb  ikki 

guruhga  bo‘lishda  ularning  struktura  asosi  —  bosh  bo‘lagining  tabiati  asosga 

olingan ekan, egasiz gaplarning ichki klassifikatsiyasida ham izchillik bilan bunga 

rioya qilish talab qilinadi. SHunday ekan, egasiz gaplarni tiplarga ajratishda unda 

kesimning tabiati, ya`ni undan egani topib bo‘lish-bo‘lmaslik asosiy kriteriya qilib 

olinishi kerak. SHu jihatdan qaragan vaqtimizda, egasiz gaplarning ba`zi tiplarida 

ularning  kesimidan egani  topish  mumkin:  kesimga egani  aniqlab  beradigan 

so‘roqni  berish  mumkin;  ba`zilarida esa  kesimidan egani  topib  bo‘lmaydi:  kesim 

egani  aniqlab  beradigan  so‘roq  talab  qilmaydi.  U egani  ko‘rsata  olmaydi»,  deydi 

u.

31



  Olim  tasnifining  birinchi  guruhini egasiz  gaplar  tashkil etadi  va  bir  tarkibli 

gaplarning  bu  turi  o‘ziga  xos  grammatik,  shu  bilan  birga  stilistik  xususiyatlarga 

ega.  Ayni  paytda,  egasiz  gaplar  yana  ikki  guruhga  –  egasi  topiladigan  va egasi 

topilmaydigan turlarga ajraladi. 

Egasiz gaplarning grammatik xususiyatlari nimalardan iborat, degan savolga 

bu  gapning  bosh  bo‘lagi  kesimdan  tashkil  topganligida,  ega  grammatik  jihatdan 

ifodalanmasligida,  deb  javob  berish  mumkin.  Lekin  I.Rasulovning  ta`kidlashicha, 

bu  ifodalanmaganlikni  «yashiringan»  yoki  «tushirilgan»  deyish  to‘g‘ri emas: «Bu 

tip  gaplarda eganing  ifodalanmasligi  shu  tip  gaplar  uchun  normal  sintaktik  holat 

bo‘lib hisoblanadi».

32

 

                                           



31

 

Расулов И. Ҳозирги ўзбек адабий тилида бир составли гаплар. – Тошкент: Фан, 1974. –Б.89. 



32

 

Расулов И. Ҳозирги ўзбек адабий тилида бир составли гаплар, –Б.98. 




30 

 

«Zarafshon»  gazetasidan  olingan  quyidagi  misollarga e`tiborimizni 



qaratamiz:  Reklama e`lonlari  borasida  radio,  telekanallarni-ku  gapirmay 


Download 0,53 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   ...   58




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish