O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Namangan davlat universiteti

I.O‘quv fanining dolzarbligi va oily kasbiy ta’limdagi o’rni

O‘zbekiston Respublikasi Birinchi Prezidenti Islom Karimovning “Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat til va adabiyot universitetini tashkil etish to‘g‘risida”gi farmoni, “Ta'lim to‘g‘risida”gi Qonun hamda “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi”dan kelib chiqqan holda talabalarda “Qadimgi turkiy til” fanining predmeti, vazifalarini yoritish, fan doirasida o‘rganiIadigan asosiy masalalaning mazmun-mundarijasini belgilash, tilshunoslik tarixining eng muhim sahifalari borasida tasavvur hosil qilish, o‘zbek tilining qadimgi davrdagi holatiga bag‘ishlangan ma’ruzalar o‘qish o‘z dolzarbligini saqlab qolmoqda.

“Qadimgi turkiy til” fani ixtisoslik fanlari blokiga kiritilgan kurs hisoblanib, 6-semestrda o‘qitilishi maqsadga muvofiq. Mazkur fan boshqa lingvistik fanlarning nazariy va uslubiy asosini tashkil qiladi, o‘z rivojida filologik yo‘nalishdagi boshqa fanlar uchun ham zamin bo’lib xizmat qiladi.

II.O‘quv fanining maqsadi va vazifasi

-O‘zbekiston Respublikasining Birinchi Prezidenti ta'kidlaganidek, “O‘zbek tilining har tomonlama taraqqiy topishi va adabiy til sifatida maydonga chiqishida qadimiy turkiy til katta hissa qo‘shganini alohida ta'kidlash tabiiydir”. Shu ma’noda “Qadimgi turkiy til” fanini o‘qitishdan maqsad turkiy tillar, jumladan, o‘zbek tilining tarixiy ildizlari, qadimgi turk davrining vujudga kelishi, qadimgi turkiy tilning davrlari, bu davr haqidagi qarashlar, qadimgi turkiy til manbalari va ulaning mavjud nashrlaridagi ashyoviy materiallarga suyangan holda fonetik, leksik hamda grammatik sathlarda sodir bo’lgan o‘zgarishlar va ularni yozaga keltirgan lingvistik va ekstralingvistik omillar xususida bilim berishdan iborat.

• 
  Fanni o‘qitishning vazifalari talabalarda qadimgi turkiy tilning vujudga kelishi va davrlari bo‘yicha bilimlami shakllantirish va mustahkamlash; oltoy tillari oilasi, turk va mo‘g‘ul tillarining alohida ajralib chiqishi, turkiy tillar tarixida xun davri. Qadimgi turkiy til yodgorliklari fonetikasi, leksikasi, morfologiyasi va gap qurilishi haqida bilim berishdan iborat.
  
• 
  Fan bo‘yicha talabalaning bilim, ko‘nikma va malakalariga quyidagi talablar qo‘yiladi. Talaba:
  

—“Qadimgi turkiy til” fani bo‘yicha talaba ko‘k turk yozuvi bitigtoshlari, qadimgi turk-moniy yozma yodgorliklari, turk-budda diniy-falsafiy asarlari til xususiyatlari, qadimgi turkiy yozuvlar, ularning kelib chiqish va qo’llanish tarixi, grafik xususiyatlari haqida bilimga ega bo’lishi;

-qadimgi turkiy tilga oid (run yozuvidagi) til materiallarini o‘qishi, ulami fonetik, leksik, grammatik jihatdan tahlil qilish malakasiga ega bo’lishi;

-tarixiy tilshunoslikning nazariy va amaliy masalalarini tahlil qilish, qadimgi turkiy til va uning manbalariga doir ma’lumotlami hozirgi o‘zbek tili hamda shevalariga qiyoslash, o‘zbek tilining tarixiy taraqqiyotiga doir ma’lumotlarni umumlashtirish, ularning hozirgi o‘zbek tili va qardosh turkiy tillarga munosabatini faktik material asosida yoritish ko‘nikmalariga ega bo’lishi kerak.

Umumiy va o`quv ishlari turlari bo`yicha fanga ajratilgan soatlar hajmi .

VI semestrda 52 soat, haftasiga 2 soatdan, 20 soat ma`ruza, 16 soat amaliy va 16 soat seminar mashqulotiga ajratilgan auditoriya soati va 45 soat mustaqil ta`lim.
Semestr bo'yicha mashg’ulot turlariga ajratilgan soatlarning taqsimoti.

Semestr	Yuklama	Auditoriya mashg'ulotlari turi bo'yicha o’quv yuklamasi taqsimoti(soat)				Mustaqil ish
		Jami	Ma’ruza	Amaliy mashg’uloti	Seminar mashg’ulot
6	94	52	20	16	16	42
Jami	94	52	20	16	16	42

Ma’ruza , amaliy, seminar mashg’ulot mavzulari va ular bo’yicha ajratilgan soatlarning taqsimoti

V-Semestr
T/r	Mavzular	Jami	Ma’ruza	Amaliy	Seminar	Musaqil ish
1	“Qadimgi turkiy til” faniga kirish	8	2		2	4
2	Qadimgi turkiy obidalar, ularining topilishi, o‘qilishi	6	2			4
3	O‘rxun yozuvi	10	2	2	2	4
4	Uyg‘ur yozuvi va uning grafik xususiyatlari	8	2	2		4
5	Fonetika. Leksikologiya. Qadimgi turkiy tilining fonetik xususiyatlari	12	2	2	2	6
6	Qadimgi turkiy til leksikasi	12	2	2	2	6
7	Qadimgi turkiy tilning grammatik qurilishi.Morfologiya. Ot so‘z turkumi	10	2	2	2	4
8	Morfologiya.Sifat,son,olmosh so’z turkumlari	10	2	2	2	4
9	Morfologiya. Fe’l so‘z turkumi	10	2	2	2	4
10	Qadimgi turkiy til sintaksisi	11	2	2	2	5
Jami		97	20	16	16	45

Asosiy qism: Fanning nazariy mashg’ulotlari mazmuni
1. Qadimgi turkiy til kursiga kirish. Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim, o’z-o’zini nazorat.

Adabiyotlar: RA 1;A1;A3; ;Q10; Q13; Q14; Q16; Elektron manbalar www. literature.uz.

2. Qadimgi turkiy obidalar, ularining topilishi, o‘qilishi.Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari: Hamkorlikdagi ta’limni tashkil etish. dialogik yondoshuv..

Adabiyotlar: RA 2;A1;A3; ;Q10; Q13; Q14; Q16; Elektron manbalar. www.catuzmu

3. O‘rxun yozuvi.Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari: Faoliyatga yo’naltirilgan yondoshuv.dialogik yondoshuv.

Adabiyotlar: RA 1;A1;A3; ;Q10; Q13; Q14; Q16; Elektron manbalar http://www.utpa.edu
4. Uyg‘ur yozuvi va uning grafik xususiyatlari.Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari: Dialogik yondoshuv, o’z-o’zini nazorat.

Adabiyotlar: RA 2;A1;A3; ;Q10; Q13; Q14; Q16;Q20 Elektron manbalar. www.catuzmu

5. Fonetika. Leksikologiya. Qadimgi turkiy tilining fonetik xususiyatlari Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari: Muammoli ta’lim,, o’z-o’zini nazorat.

Adabiyotlar: RA 3;A1;A3; ;Q10; Q13; Q14; Q16; Elektron manbalar www. literature.uz.

6. Qadimgi turkiy til leksikasi .Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari: Tizimli yondoshuv. dialogik yondoshuv.

Adabiyotlar: RA 1;A2;A3; ;Q18; Q19; Q21; Q26; Elektron manbalar www. literature.uz.

7. Qadimgi turkiy tilning grammatik qurilishi.Morfologiya. Ot so‘z turkumi Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari: Faoliyatga yo’naltirilgan yondoshuv.dialogik yondoshuv, muammoli ta’limi..

Adabiyotlar: RA 2;A2;A3 ;Q18; Q19; Q21; Q26; Elektron manbalar www.catuzmu

8. Morfologiya.Sifat,son,olmosh so’z turkumlari.Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari: Hamkorlikdagi ta’limni tashkil etish.dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim, o’z-o’zini nazorat.Adabiyotlar: RA 3;A2;A3;A;8 ;Q18; Q19; Q21; Q26; Elektron manbalar www. literature.uz.
9. Morfologiya. Fe’l so‘z turkumi. Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim, o’z-o’zini nazorat.

Adabiyotlar: RA 1;A2;A3; ;Q18; Q19; Q21; Elektron manbalar h ttp://www.utpa.edu

10. Qadimgi turkiy til sintaksisi Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim, o’z-o’zini nazorat.

Adabiyotlar: RA 1;A2;A3; ;Q18; Q19; Q21; Q26; Elektron manbalar www. literature.uz.

“Qadimgi turkiy til " fani bo’yicha ma`ruza mashgulotining kalendar tematik rejasi

T/r	Ma’ruza mavzulari	soati
1	“Qadimgi turkiy til” faniga kirish	2
2	Qadimgi turkiy obidalar, ularining topilishi, o‘qilishi	2
3	O‘rxun yozuvi	2
4	Uyg‘ur yozuvi va uning grafik xususiyatlari	2
5	Fonetika. Leksikologiya. Qadimgi turkiy tilining fonetik xususiyatlari	2
6	Qadimgi turkiy til leksikasi	2
7	Qadimgi turkiy tilning grammatik qurilishi.Morfologiya. Ot so‘z turkumi	2
8	Morfologiya.Sifat,son,olmosh so’z turkumlari	2
9	Morfologiya. Fe’l so‘z turkumi	2
10	Qadimgi turkiy til sintaksisi	2
Jami		20