O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi


Н диалектида чиқиш келишиги қандай бo’лган?



Download 0,8 Mb.
bet10/10
Sana15.02.2020
Hajmi0,8 Mb.
#39841
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
Bog'liq
Majmua Qadimgi turkiy til

Н диалектида чиқиш келишиги қандай бo’лган?


-тин, -дин

ун. -дун

*-тан, -дан

-та, -да

-н, -ун, -ин аффикслари қандай нисбатдаги феълларни ясаган?

*o’злик

мажҳул

биргалик

орттирма

-нинг, -нунг қаратқич келишиги қайси диалектга хос?

*жанубий

шимолий

шарқий

ғарбий

Нумератив сo’зларни белгиланг.

йo’ли, қат, қата

бағ, бағлиқ, тас

кури, бадир, ангим

*барчаси тo’ғри

Олд қатор унлиларини ажратинг.

а, о

у, а

*и, ə

ы, о

Палатал гармония нима?

Лаб уйғунлиги

*Олд қатор уйғунлашуви

Орқа қатор уйғунлашуви

Тор-кенглик уйғунлашуви

Равишдош формаларини белгиланг.

-р, -ур, -ар, -ир, -йур

-тачи, -дачи, -гай, -ғай, -кай, -қай

-т, -д, -миш, -муш, -маш

*-ип, -уп, -ипан, -упан

сизнида сo’зига оид тo’ғри ҳукмни топинг.

олмош, жo’налиш келишиги

*олмош, o’рин-пайт келишиги

олмош, чиқиш келишиги

олмош, восита келишиги

Сингармонизм нима?

Унлилар уйғунлашуви*

Ундошлар ассимиляцияси

Товуш тушиши

Товуш ортиши

синитин сo’зига оид тo’ғри ҳукмни топинг.

олмош, жo’налиш келишиги

олмош, o’рин-пайт келишиги

*олмош, чиқиш келишиги

олмош, восита келишиги

Сo’роқ олмошларини ажратинг.

қамуғ, алқу

*налук, қанйу

ман, бан

нанг, сайу

Тарқат сo’зи...

*кo’пликдаги мансаб номи

кo’пликдаги халқ номи

бирликдаги мансаб номи

бирликдаги халқ номи

Тартиб сон ясовчи аффиксни белгиланг.

-инч, -унч

-нти, -нди

-нч

*барчаси тo’ғри

Тегин атамаси маъноси нима?

хоқон

аҳзода

лашкарбоши

элчи

Тегит сo’зи…


бирликдаги мансаб номи

бирликдаги халқ номи

*кo’пликдаги мансаб номи

кo’пликдаги халқ номи

Топонимик лексикани белгиланг.

*O’тукан

Элтариш

O’ғуз

Аз

Тува, Олтой, Хакасия, Красноярск o’лкаларидан топилган турк-рун ёзуви ёдгорликлари қайси гуруҳга киритилади?

*Энасой ёдгорликлари

O’рхун ёдгорликлари

Талас ёдгорликлари

Уйғур ёдгорликлари

туман сo’зи нечани ифодалаган?

100

1000

*10000

100000

тунли кунли жуфт отининг таркибидаги –ли формаси нима?

*тенг боғловчи

сифат ясовчи

от ясовчи

келишик аффикси

Туркий тиллар тарихининг Қадимги турк даври Н.А.Баскаковга кo’ра қайси асрлар?

*5 – 10 асрлар

7 – 11 асрлар

6 – 9 асрлар

6 – 10 асрлар

Турк-рун графикасига оид хусусиятни белгиланг.

o’нгдан чапга қараб ёзилади

юқоридан пастга қараб ёзилади

сo’злар o’ртасига айиргич қo’йилади

*барча хусусиятлар тo’ғри

Турк-рун графикасида қаттиқ ва юмшоқ вариантига эга бo’лмаган ундошлар қайси?

б, в, г, д, т

ж, з, й, к, л,

м, н, х, р, с

*п, м, з, ч, ш

Турк-рун графикасида O’қу ҳарфи қандай унлиларни ифодалайди?

олд қатор, лабланган

*орқа қатор, лабланган

олд қатор, лабланмаган

орқа қатор, лабланмаган

Турк-рун графикасининг қадимги шарқдаги номини белгиланг.

Туркча хат

улбаржин

Авесто ёзуви

Настаълиқ

Турк-рун ёзуви ёдгорликлари тил ва ёзув хусусиятларига кo’ра қайси гуруҳларга бo’линади?

O’рхун, Энасой

*O’рхун, Энасой, Талас

Шимолий, Жанубий, Қурама

Бундай бo’линиш йo’қ

тo’қуз йигирминч сo’зи ҳақидаги қайси ҳукм тo’ғри?

*тартиб сон – o’н тo’ққизинчи

тартиб сон – йигирма тo’ққизинчи

тартиб сон – o’н биринчи

Тартиб сон – йигирма биринчи

Тo’нюқуқ ёдгорлиги қачон ва ким томонидан топилган?

1891 йилда Н.М.Ядринцев

1909 йилда Г.И.Рамстедт

*1897 йилда Е.Клеменц

1889 йилда Н.М.Ядринцев

Уйғур графикасига оид хусусиятни белгиланг.

ҳарфлар ажратиб ёзилади

ҳарфлар юмшоқ ва қаттиқ вариантларга эга

чапдан o’нгга қараб ёзилади

арфлар уч хил шаклга эга

Уйғур ёзуви ёдгорликлари неча гуруҳга бo’линади?

*уйғур, моний, буддий, насторий

Шарқий Туркистон, Ғарбий Туркистон

шимолий, жанубий, қурама

қадимги, o’рта, янги

Уйғур ёзуви ёдгорликларини ажратинг?

Суварна, Майтри симит

Секиз юкмак, Тишаствустик

Олтин ёруғ, Атавака деви ҳақида афсона

*Барчаси тo’ғри

Уйғур ёзуви O’рта Осиёда нечанчи асрга қадар истеъмолда бo’лган?

9 аср

10 аср

*15 аср

17 аср

Унгин ёдгорлиги қачон ва ким томонидан топилган?

*1891 йилда Н.М.Ядринцев

1889 йилда Н.М.Ядринцев

1912 йилда В.Л.Котвич

1909 йилда Г.И.Рамстедт

Унгин, Билга хоқон, Кул тигин, Тo’нюқуқ битиктошлари қайси даврда ёзилган?

*Турк хоқонлиги

Уйғур хоқонлиги

Қирғиз хоқонлиги

Қорахонийлар даврида

Унгин, Билга хоқон, Кул тигин, Тo’нюқуқ, Куличур, Мo’юнчур битиктошлари турк-рун ёзуви ёдгорликларининг қайси гуруҳига киритилади?

Энасой ёдгорликлари

*O’рхун ёдгорликлари

Талас ёдгорликлари

Уйғур ёдгорликлари

o’л олмоши ҳақидаги қайси ҳукм тo’ғри?

*турланганда ан шаклига o’згаради

фақат битиктошларда учрайди

бундай олмош қo’лланмаган

бу сo’з юмшоқ талаффуз қилинган

o’л, бo’, шo’ сo’злари қайси туркумга мансуб?

от

феъл

сифат

*олмош

O’рхун-Энасой ёзувида O’ку ҳарфи қандай унлиларни ифодалайди?

*олд қатор, лабланган

орқа қатор, лабланган

олд қатор, лабланмаган

орқа қатор, лабланмаган

O’тган замон сифатдош формаларини ажратинг.

-дук, -дуқ

-миш, -муш

-йук, -йуқ

*барчаси тo’ғри

Ҳозирги-келаси замон феъли аффиксини белгиланг.

*-р, -ур, -ар, -ир, -йур

-тачи, -дачи,

-гай, -ғай, -кай, -қай

-ип, -уп, -гали, -ғали

–чи аффикси қандай отларни ясайди?

нарса оти

ахс оти

o’рин-жой оти

мавҳум от

Шад атамасининг маъноси нима?

*лавозим оти

o’симлик оти

жой номи

шаҳар номи

Шарт майли аффиксларни белгиланг.

-сар

-са

-за

*барчаси тo’ғри





III- kurs talabalari uchun “Qadimgi turkiy tilfanidan test savollari.

1. O’zbek tili qaysi til o ilasiga mansub?

A) mo’g’ul

V) kores

S) oltoy


D) turk

2. Oltoy bobo til dastlab qanday tillarga ajralgan?

A) turk - mo’g’ul, kores

V) tungiz - manjur, yapon

S) turk - manjur, mo’g’ul

D) tungiz - manjur, turk - mo’g’ul

3. Miloddan avvalgi III - asrdan milodning IV - asrigacha turkiy tillar tarixida qanday davr boshlandi?

A) mo’g’ul

V) tungiz

S) xun

D) fin


4. Turkiy tillar necha tarmoqqa bo’linadi?

A) 4 ta


V) 3 ta

S) 5 ta


D) 2 ta

5. Tarmoqlar nomi nima deb ataladi?

A) sharqiy xun, g’arbiy xun

V) g’arbiy xun, shimoliy xun

S) janubiy xun, g’arbiy xun

D) shimoliy xun, sharqiy xun

6. Qadimgi turk davri nechanchi asrlarni o’z ichiga oladi?

A) Milodning V asrdan X asrgacha

V) Milodning IV asrdan X asrgacha

C) Milodning VI asrdan X asrgacha

D) Milodning VII asrdan X asrgacha

7. Qadimgi turkiy yozma yodgorliklarga qanday obidalar kirgan?

A) run, uyg’ur; moniy, so’g’d

V) run, uyg’ur; moniy, braxman

S) uyog’ur, so’g’d; suryoniy

D) run, uyg’ur, moniy, braxman, so’g’d, suryoniy

8. Turkiy xalqlarga xos yozuvlarni aniqlang.

A) uyg’ur va so’g’d

V) run va uyg’ur

S) suryoniy va so’g’d

D) run va moniy

9. Toshga o’yib yozilgan run yozuvi dastlab qaerdan topilgan?

A) Urxun

V) Mo’g’iliston

S) Yenasey

D) Talas

10. M. Qoshg’ariy uyg’ur yozuvini qanday ataydi?

A) "turk yozuvi"

V) "so’g’d yozuvi"

S) "run yozuvi"

D) "Moniy yozuvi"

11. N li va Y li lahjalar haqida kimning fikri muhim bo’lgan?

A) M.Qoshg’ariy

V) Radlov

S) Fon Gaben

D) Tomson

12. O’zbek tiliga qaysi lahja ko’proq aloqador?

A) Y li


V) N li

S) Y li va N li

D) to’g’ri javob yo’q

13. Turkiy tilning run yozuvida bitilgan qaysi bitik tosh "folnoma" haqida.

A) Bilgi xoqon, Irqbitigi

V) To’nyuquq, Ingin

S) Moyunchur, Kultigin

D) Irqbitigi

14. Qadimgi turkiy tilda nechta unli fonema bor?

A) 9 ta


V) 6 ta

S) 8 ta


D) 7 ta

15. a, ы, o, u unlilari qanday unlilar?

A) old qator

V) keng unlilar

S) orqa qator

D) tor unlilar

16. Qadimgi turkiy tilda lablangan unlilar qaysilar?

A)a, e, ы, i

V) o, e, u, o’



S) o, ö, g, u

D) e, ö, i, u

17. Singarmonizm deb nimaga aytiladi?

A) so’zdagi tovushlarning uyg’unlashishi

V) so’zdagi tovushlarning bir - biriga hamda o’zakka qo’shimchalarning talaffuz jihatdan uyg’unlashishiga

S) qo’shimchalarni talaffuz jihatdan uyg’unlashishisha

D) so’zdagi tovushlarning talaffuz jih’atdan uyg’unlashishiga

18. Qadimgi turkiy tilda singarmonizmning nechta qonuni bor?

A) 1 ta

V) 5 ta


S) 4 ta

D) 2 ta


19. Singarmonizning turlari ko’rsatilgan qatorni aniqlang.

A) tanglay uyog’unligi

V) palptal attraksiya

S) lab uyg’unligi

D) tanglay uyg’unligi, lab uyg’unligi

20. Tanglay uyg’unligi deb nimaga aytiladi?

A) so’zdagi tovushlarning bir - biriga moslashuvi

V) so’zdagi tovushlarning bir - biriga qo’shmchalarning o’zak qatorida va qalin ingichkalikda moslashuvi

S) so’zdagi tovushlarning uyg’unlashuviga

D) A va V javoblar to’g’ri



21. Run yozuvi sharqda qanday nom bilan yuritilgan?

A) "Enasoy"

V) "Urxun"

S) "Dulbarchin"

D) "Enasey"

22. Dulbarchin yozuvi qanday varyatlarga ega?

A) Urxun, Turfon, Yenasey

V) So’g’d, turfon, Yenasey

S) Moniy, So’g’d, Urxun

D) Turfon, Braxman, Yenasey

23. Urxun yozuvida nechta unli xarf bor?

A) 6 ta


V) 8 ta

S) 4 ta


D) 9 ta

24. Yenasey bitiklarida nechta unli xarf bor?

A) 4 ta

V) 3 ta


S) 5 ta

D) 6 ta


25. Translitirasiya nimani aks ettiradi?

A) yozuvni

V) xarfni

S) tovushni

D) talafuzni

26. Transkripsiya nimani aks ettiradi?

A) xarfni

V) talafuzni

S) tovushni

D) yozuvni

27. A xarfining transliterasiyasi uchun qanday belgi qabul qilingan?

А) Λ


В) Ξ

С) Ъ


Д) Ψ

28. Uyg’ur yozuvi qaysi usulda yoziladi?

A) chapdan o’ngga

V) o’ngdan chapga

S) tepadan pastga

D) pastda yuqoriga

29. Uyg’ur yozuvidagi xarflar nechta elementlardan iborat?

A) 5 ta


V) 4 ta

S) 2 ta


D) 3 ta

30. Agglyutinativ tillar deb nimaga aytiladi?

A) so’z formalari so’zning negiziga ?o’shish orqali yasaladi?

V) so’z formalarini qo’shish orqali yasaladi

S) so’zning negiziga qo’shimchalar qo’shish orqali yasaladi

D) so’z formalari so’zning negiziga ma'sus qo’shimchalarni muayyan tartibda qo’shish yo’li bilan yasaladi

31. Turkiy tillarning ma'noli elementlari qaysilarda iborat?

A) yordamchi so’z, mustaqil so’z

V) yordamchi so’z, ot, sifat

S) mustaqil so’z, yordamchi so’z, qo’shimchalar

D) A va S javoblar to’g’ri

32. Ot yasovchi qo’shimchalar ko’rsatilgan qatorni aniqlang.



А) – ch, -чы, - лық, - lik

V) - an, - en, - qan, - kan

S) – g’aq, - gak

D) hammasi to’g’ri



33. - an (ov) - анчы (ovchi) bu so’zlarda qaysi so’z turkumi yasalyapti?

A) kasb va biror yumush egasini bildiruvchi ot yasalgan

V) sifat yasalgan

S) fe'l yasalgan

D) to’g’ri javob yo’q

34. Qadimgi turkiy tilda fe'ldan ot yasovchi qo’shimchalar yasalgan qatorni toping.



A) - qu, - ku, - g’u, - gu

V) - m, - n, - ma, - q, - g

S) - suq, - suk, - ma

D) - qu, - suk

35. Terin so’zining ma'nosi nima?



A) urug’

V) xalq


S) jamoa

D) yurt


36. - aq, - ak, - ki, - chik, - ch qo’shimchalari qanday qo’shimchalar?

A) erkalash

V) kichraytirish

S) kuchaytirish

D) A va V javoblar to’g’ri

37. Eren so’zining ma'nosini aniqlang.

A. Jangchi

V) lashkar

S) jangchilar

D) tarxonlar

38 N undoshi bilan tugugan so’zda bir n tushub qolishi qaysi kelishikda ro’y beradi?

A) tushum

V) jo’nalish

S) qaratqich

D) o’rin - payt

39. Tushum kelishiga qo’shimchasining n shakli asosan qaysi qo’shimchalar so’ng ortiriladi?

A) kelishik

V) ko’plik

S) egalik

D) to’g’ri javob yo’q

40. Urxun yodnomalarida olmoshlarga ham qo’shiladigan qaysi kelishik qo’shimchasi mavjud?

A) jo’nalish

V) o’rin - payt

S) tushum

D) chiqish

1. Urxun yodnomalarida o’rin - payt, chiqish qo’shimchasi qanday shaklda ishlatiladi?

A) dan


V) da, ta

S) dan, ta

D) dan, de

42. Sungug so’zining ma'nosi nima?

A) kamon

V) o’q


S) nayza

D) to’g’ri javob yo’q

43. sifat yasovchi qo’shimchalar to’g’ri ko’rsatilgan qatorni aniqlang.

A) -an, - lig’- lug

В) – сыз, - liq, - siz

С) – лығ, - lig, - сыз, siz

D) - qi, - ki, - chi

44. – лығ, -lik, - lug’, - luk bu qo’shimchalar nima yasaydi?

A) sifatdan ot yasaydi

V) otdan sifat yasaydi

S) ravishda sifat yasaydi

D) sifatda ravish yasaydi

45. Ekinlig so’zida lig varianti qanday negizga qo’shilyapti?



A) qalin

V) ingichka

S) nisbat

D) A va s javoblar to’g’ri

46. Otdan yo’qlik bildiruvchi sifat yasovchi qo’shimcha qaysi?

А) –an, - chi

В) –лығ, lig

С) – қы, - ki

Д) сыз, - siz, - suz

47. – сығ, - sig qo’shimchasi qanday ma'nosini bildiruvchi so’z yasaydi?

A) noaniqlik

V) mavhumlik

S) egasizlik

D) o’xshashlik

48. Қулсығ so’zining ma'nosi nima?

A) kubsimon

V) sharsimon



S) yumaloq

D) qulsimon

49. Hozirgi o’zbek adabiy tilidagi roq qo’shimchasi qanday variantlarga ega?



A) qalin – r

B) qalin - rek

S) ingichka -raq

D) ingichka - raq, qalin - rek

50. - roq sifatning qaysi darajasini bildiradi?



A) qiyosiy

V) kuchaytirma

S) ortirma

D) oddiy



51. Qadimgi turkiy tilda tartib son qo’shimchasini aniqlang.

A) - i


B) - nchi

S) - nch

D) S javob to’g’ri

52. Taqsim son formasi qaysi qo’shimcha orqali yasaladi?

A) - r (ar) r



V) – ag’u, - agu

S) - r (a), - agu

D) to’g’ri javob yo’q

53. Belgilash olmoshi berilgan qatorni aniqlang.



A) hammuq

V) alg’u

S) sayu


D) namg

54. Sula, yayla so’zlari qanday yasalgan?

A) otdan sifat yasalgan

V) otdan fe'l yasalgan

S) yasalmagan

D) sifatdan fe'l yasalgan



55. – сыра, - sira qanday qo’shimcha?

A) otdan fe'l yasovchi

V) fe'ldan fe'l yasovchi

S) so’z o’zgartiruvchi

D) sifatdan fe'l yasovchi

56. Daraja formalari xosil qiluvchi qo’shiimchalar qatorini aniqlang.

A) - z, - r, - t

V) - tur, - dur



S) - qur, - g’ur

D) barcha javoblar to’g’ri



57. Bitishuv yo’li bilan hosil qilingan so’z birikmalari qatirini toping.

А) Алтумлы kishig

В) сабларын айудалым

С) biz, az biz

Д) бодунын сайу ыйтимыз

58. Turkiy izofa...

A) so’zlarning uyushishi

V) aniqlovchi va aniqlanmishlik aloqasi

S) ibora

D) tasviri vositalar

59. gapda fikr yuritilayotgan xokim bo’lak nima deyiladi.

A) ega

V) kesim



S) to’ldiruvchi

D) undalma



60. Ichra ashsiz, tashra tonsiz gapdagi egani aniqlang.

A. Ichra, tashra

В) ашсыз, tonsiz

S) gapda ega ifodalanmagan

D) ichra, oshsiz

61 Umumlashtiruvchi bo’lak ishtirok etgan gapni aniqlang.

А) Su йарылын unamang

В) Tabg’ach, og’uz, қытай – bu uchash qabasar



S) Turuk qara hamuq bodun ancha tamis

D) Ban o’zim - bilga to’nyuquq

62. Bilgasi, габисы ban o’k artim qaysi gap bo’lagi uyushib kelgan?

A) ega

V) kesm


S) to’ldiruvchi

D) hol

63. Predikativ birikmalar necha xil bo’ladi?

A) 3 xil

V) 4 xil


S) 5 xil

D) 2 xil

64. Sifatdoshli birikma berilgan qatorni toping.

A) sungus sungusduqdo

В) йағыға ta'mish su

S) A va V

D) to’g’ri javob yo’q

65. Moslashuvli birikma berilgan qatorni aniqlang.

А) Ашы nagu ol

В) Сабмын tukati asidkil

S) Kishi olan

D) Tort adaq йылқым

66. Hozirgi u va bog’lovchilari o’rnida qadimda qaysi qo’shimcha ishlatilgan?

A) ichra

V) - oq, - o’k

С) – лы (li)

D) - ilsa

67. - sar, ser qo’shimchasi orqali fe'ning qaysi shakli yasaladi?

A) shart formasi

V) ravishdosh

S) sifatdosh

D) bo’lishsiz formasi

68. Qadimgi turkiy tilda hozirgi o’zbek tilida yo’q bo’lgan ravishlarni toping.

A) otru


V) kisra

S) karu


D) A,V,S

69. Ravish yasovchi qo’shimchalar qatorini aniqlang.

А) – ды, - di, - ты, - ti

V) -la, - l

S) - cha, - ra

D) A, V, S

70. Otli birikma qatorini toping.

A) turuk bodun

В) удызығма ulug’i

S) qag’an қысдым



Д) А, В




Download 0,8 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish