О`zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

manba 
Buxoro saroy tarixchisi 
Muhammad Mir Olim
ning 
«Tarixi amir Nasrullo» nomli asaridir. Bu asar Buxoro amiri 
Nasrulloning (1826—1860) topshirig`i bilan yozilgan. Asar XVIII asrning ikkinchi yarmida 
Buxoro amirligida yuz bergan siyosiy voqealarni, ichki va tashqi voqeliklarni tasvirlash bilan 
boshlanib, amir Nasrulloning hokimiyatga kelishi, uning dastlabki yillardagi davlatni 
boshqarishda tutgan siyosati bilan tugallanadi. Asarda Buxoro amirligidagi 1821 — 1825 
yillarda bo`lib o`tgan xitoy-qipchoqlar qo`zg`oloni va uning bostirilishi haqida so`zlanadi. 
Ammo asarda qo`zg`olontshg asosiy sabablari va mohiyati ochib berilmagan, bu tabiiy hol 
bo`lib, saroy tarixchisidan buni kutish mumkin emas edi.

---

6 
YAna shu yo`nalishda yozilgan tarixiy manbalardan biri mulla Ibodulla va mulla 
Muhammad SHariflar tomonidan fors-tojik tilida yaratilgan «Tarixi amir Haydar» nomli asardir. 
Asarda ashtarxoniylar bilan mang`itlar sulolasi tarixi, amir Haydarning otasi amir SHoh 
murodning tug`ilishidan boshlab, to amir Haydar-ning o`limi (1826) gacha Buxoro amirligida 
bo`lib o`tgan siyosiy, ijtimoiy-iqtisodiy voqealarga to`xtalib o`tilgan. SHu bilan birga, asarda 
1820 yilda A. F. Negri boshliq Rossiyadan Buxoroga yuborilgan elchilik tashrifi to`g`risida xam 
ma`lumotlar berilgan'.
Muhdmmad SHarifning xuddi o`sha davrni aks ettiruvchi «Toj ut-tavorix»—(«Tarixlar 
toji») nomli asarida mang`itlar nasabnomasi, turkiy va Mo`g`ul qabilalari, CHingizxon, uning 
avlod-ajdodlari, shayboniylar, ashtarxoniylar sulolasining tarixi beriladi. Umuman, asar 
ashtarxoniylar, ayniqsa mang`itlar sulolasi vaqtida Buxoro amirligidagi siyosiy, ijtimoiy-
iqtisodiy voqeliklarni o`rganishda muhim rol’ o`ynaydi.
XIX asrning 40-yillarida yozilgan yirik tarixiy 
manbalardan 
biri Muhammad Hakimxon 
to`raning «Mun