О`zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

mablag`ning 
ozligi sababli rasadxona tadqi-qot ishlaripi rsjali ravishda muntazam olib 
bora olmadi.
O`lkani o`
rganishda 
statistika qo`mitalari ham muhim rol’ o`ynadi. 1868
yil
yanvarda
Turkiston statistika qo`mitasi tuzildi. Uning tashabbusi bilan 1872 yildan «Turkiston o`lkasi 
statistikasi uchun materiallar» nomli to`plam chiqarila boshlandi: (1872—1876 yillar ichida 
hammasi bo`lib 5 to`plam chiqarildi.) 1887 yil birinchi yanvardan boshlab Sirdaryo 
(Toshkentda), Samarqand (Samarqandda), Farg`ona (YAngi Marg`ilonda) viloyatlari statistika 
qo`mitalari tuzildi. qo`mitalar viloyatlarga xos obzorlar nashr qilib, ularda «tabiiy va ishlab 
chiqarish ishlari», xalq xo`jaligi, sug`orish tizimlari, yo`llar, aholi va uning mashguloti, o`lpon 
va soliqlar, ma`muriy tuzilish, sog`liqni saqlash va maorif, jamoat obodonchiligi, ob-havo 
kuzatishlari va hokazolar haqidagi mufassal ma`lumotlar berildi. 1886—1913 yillarga oid 
«Sirdaryo viloyati obzorlari» (Toshkent, 1887—1916 yillar), 1884—1913 yillarga oid «Farg`ona 
viloyati obzorlari» (YAngi Marg`ilon-Skobelev, 1889—1916 yillar) nashr qilingan edi. 
qo`mitalar •bulardan tashqari yana o`z ishlari haqida hisobotlar va boshqa kitoblarni ham nashr 
qildirdi.
O`rta Osiyo xalqlarining turmushiga bag`ishlangan, ilmiy va o`lkashunoslikka doir turli 
xabarlar va maqolalar «Turkestanskie vedomosti» hamda «Turkiston viloyatining gazeti» 
(Toshkent, 1870—1917 yillar) va boshqa mahalliy matbuotda muntazam bosilib turdi.
1870 yilda Toshkentda ochilgan Turkiston xalq kutubxonasi (hozirgi Alisher Navoiy 
nomidagi O`zbekiston milliy kutubxonasi) o`lkani o`rganish bilan shug`ullanuvchi barcha 
tadqiqotchilar, ayniqsa mahalliy xodimlar uchun katta ahamiyatga ega bo`ldi. Kutubxona 
tashabbuskor bibliofillar (kitob muxbirlari) va bibliograflarning ko`rsatgan faoliyati asosida 
o`lkani o`rganishga doir qimmatli asar va materiallar bilan boyib bordi. Kutubxona ochilishi
vaqtida faqat 1700 jild kitob bor edi, 1917 yilga kelib undagi kitoblar soni 80 ming jildga etdi^ 
Kutubxona fondida saqlanayotgan adabiyot va manba majmualaridan «O`rta Osiyoga, ayniqsa 
Turkiston o`lkasiga taalluqli Turkiston asarlar va maqolalar to`plami» juda ham qimmatli asar 
bo`lib, shu kunlarda ham o`z axamiyatini yo`qotmagan.
Bu to`plamni tuzish ishlarini ko`zga ko`ringan rus bibliografi V. I. Mejov Peterburgda 
1868 yildan boshlab 20 yil davomida olib borgan edi. 1888 yilda «Turkiston to`plami»ga kirgan 
katta-katta jildlarning soni 416 ga etganda (bular 1867—1887 yillarda