O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

1.25-rasm
. Uch chulg‗amli transformatorning almashtirish sxemasi (a)va soddalashtirilgan 
vektor diagrammasi (b)
Uch chulg‘amli transformator almashtirish sxemasining parametrlari
. Bu 
parametrlarni: hisoblash yo‗li bilan yoki salt ishlash va qisqa tutashuv
tajribalaridan tegishlicha nominal kuchlanish va nominal toklarning
qiymatlariga to‗g‗ri kelgan ma‘lumotlardan aniqlash mumkin. 
Pasaytiruvchi uch chulg‗amli kuch transformatori almashtirish sxemasi
parametrlarini tajriba yo‗li bilan aniqlashni ko‗rib chiqamiz. Mazkur 
parametrlardagi indeks (ko‗rsatkich)lar: 1 – YK chulg‗amga, 2– O‗K chulg‗amga 
va 3– PK chulg‗amga oidligini bil diradi. 
Salt ishlash tajribasi
. Umumiy holda uchta salt ishlash tajribasini o‗tkazish
mumkin. Lekin uchta tajribadan olinadigan ma‘lumotni bitta tajriba o‗tkazib,
ayrim ma‘lumotni hisoblash yo‗li bilan aniqlasa ham bo‗ladi. Uch chulg‗amli 
transformatorning 
salt 
ishlash 
tajribasini 
o‗tkazish 
ikki 
chulg‗amli 
transformatornikidan farq qilmaydi. 
Salt ishlash tajribasidan olinadigan kattaliklar quyidagilardan iborat: 

---

47 
1)
transformatsiyalash koeffitsiyentining uchta 
(k
1.2
, k
1.3, 
k
2.3
) 
qiymati 
(
)
(
)
}
(1.14) 
(bunda k
2.3 
ni aniqlash uchun U
2
/U
3 
kasrning surat va maxrajini U
1
ga bo‗lish 
kerak). 
2) salt ishlash toki 
I
0.N
(yoki i
0(%)
= I
0.N
/ I
1.N
);
3) salt ishlash isroflari P'
0.N 
aniqlanadi (uning qiymati uchta tajriba
uchun ham bir xil bo‗ladi). 
Qisqa tutashuv tajribasi
. Uch chulg‗amli transformatorning to‗la 
qarshiliklari 
(Z
1
, Z'
2
, Z'
3
)
, ularning aktiv 
(r
1
, r'
2
, r'
3
)
va reaktiv 
(x
1
, x'
2
, x'
3
)
tashkil 
etuvchilarini tajribada aniqlashda uchta qisqa tutashuv tajribasi o‗tkaziladi va 
nominal tokka to‗g‗ri kelgan ma‘lumotlar dan foydalangan holda to‗la qisqa
tutashuv qarshiliklari
(Z
qt (1.2)
, Z
qt (1.3)
, Z'
qt (2.3)
)
, ularningaktiv 
(r
qt (1.2)
,r
qt (1.3)
, r'
qt(2.3)
)
va reaktiv
(x
qt (1.2)
, x
qt (1.3)
, x'
qt (2.3)
)
tashkil etuvchilari aniqlanadi. Bular 
quyidagicha amalga oshiriladi: 
1. Uchinchi chulg‗ami ochiq qoldirilgan holda, ikkinchi chulg‗amini 
qisqa tutashtirib, birlamchi chulg‗amga pasaytirilgan kuchlanish beriladi va
to‗la qisqa tutashuv qarshiligi 
Z
qt (1.2)
,
uning aktiv
r
qt (1.2)
va induktiv 
x
qt (1.2) 
tashkil etuvchilari aniqlanadi: 
a) Z
qt (1.2)
= Z
1
+ Z'
2
; b) r
qt (1.2)
= r
1
+ r'
2
; c) x
qt (1.2)
= x
1
+ x'
2
. 
(1.15)