|
22 . Mavzu:Maktabgacha ta’lim tashkilotlarida applikatsiya qilishga o’rgatish.Noan’anaviy applikatsiya turlari.
Reja
1. MTT larda o’tkaziladigan qirqib-yopishtirish faoliyatlarining ahamiyati.
2.Qirqib-yopishtirish faoliyatining turlari.
3. MTTda noan’anaviy applikatsiya turlari
Qirqib – yopishtirish bilan shug’ullanish bolalarni garmonik rivojlanishida katta ahamiyatga ega. Qirqib – yopishtirish ijodni rivojlantirishga yordam beradi, fantaziyani boyitadi, kuzatuvchanlik, diqqat va tasavvurni faollashtiradi, irodani tarbiyalaydi, qo’l mehnati, formani xis qilish, chamalash va rangni sezishni o’stiradi. Rangli qog’ozdan kompozitsiyalar ustidagi ish badiiy didni avj oldiradi.
Bolalar ishlayotgan materiallarga tejamkorlik bilan munosabatda bo’lishlari, o’z ishlarini rejalashtira bilishlari, materialni tejamkorlik bilan sarflashlari, vaqtdan unumli foydalanishlari va ish joyini toza saqlashlari kerak.
Geometrik figuralardan predmetli qirqib – yopishtirish.Bolalarning predmetlarni fazoviy idrok etishi rivojlanishi kerak. Bizni o’rab turgan narsalar: uy, archa, daraxt, mashina, idish-tovoq, jonivorlar, gullar va shu kabilarni u yoki bu geometrik shakllar bilan ifodalash mumkin.Rangli qog’ozlardan olingan doiralar va ularning qismlari bilan qirqib – yopishtirish bo’yicha juda ko’p geometrik ishlarni bajarish mumkin. Doiralarning har birini shunday joylastirish kerakki, natijada talab qilinadigan kontur paydo bo’lsin. Ishni qo’ziqorin, pufak kabi oddiy shakllarni bajarishdan boshlash mumkin.Keyinchalik esa murakkabroq predmetlarni turli geometrik shakllardan bajarish mumkin. Bu ishlar bolalarda ijodiy va atroflicha tasavvurni, badiiy didni o’stirishga yordam beradi. Bolalarda qo’yilgan maqsadga erishish yo’lida qat’iyatlilik, tartiblilik tarbiyalanadi, uyushqoqlik bilan ishlash, ko’rsatmalarga rioya qilish, tashabbuskorlik ko’rsatish ko’nikmalari shakllanadi.
Mazmunli qirqib – yopishtirish tuzilishiga ko’ra oddiy va murakkab bo’lishi mumkin. Murakkab mazmunli qirqib – yopishtirish ertaklar, hikoyalar va shu kabilarga illyustratsiya sifatida yasaladi. Agar mazmun oddiy bo’lsa, tasvirlarni oldindan belgilamay qirqish mumkin. Murakkab mazmunli qirqib – yopishtirish ham syujet tanlashdan boshlanadi. Agarda mazmunni bolalar o’zlari o’ylab topgan bo’lsalar, bu rasm chizish malakasiga ega bo’lsa, unda avval mazmunning rasmi, so’ngra rasmlar detallari chiziladi va qirqib olinadi. Dekorativ qirqib – yopishtirish.U naqsh gullardan tashkil topib, alohida-alohida tasvirlar (barg, shoh, qo’ziqorin, qush, mashina, odam, uy)lardan tarkib topishi predmetli xodisa xarakatlar uyg’unligini aks ettirishi mazmundan iborat bo’lishi mumkin.Dekorativ qirqib – yopishtirish o’zining ornamentalligi, shaklining umumlashganligi, rangi bilan ajralib turuvchi tasvirlardir. Rang real yoki shartli bo’lishi mumkin. Qog’ozdan qilinadigan dekorativ qirqib – yopishtirish keng qo’llaniladi. Qirqib – yopishtirishni bu turi bilan tabrik telegrammalari, taklifnomalar, al’bom va shu kabilar bezatiladi.Qirqib – yopishtirish mashg’ulotlari 2 – kichik guruhdan boshlab o’rgatiladi. Bu guruhda qirqib – yopishtirishning mazmuni soddaginadir, bolalar tayyor shakllardan buyumlar yasaydilar. Bu faoliyatlarning maqsadi va vazifasi bolalarga geometrik shakllarni tanishtirish, rangni anglatish va esda qoldirish uchun mashq qildirish, turli shakllarni to’g’ri joylashtirish uchun qog’oz betini chamalay bilish hamda son va miqdorning farqini bilishga o’rgatishdir. Bolalarning ko’zi yopishtiriladigan buyumning bir tekisdaligini va bir markaz tevaragida ko’z chamasi taraqqiy etadi: kvadrat va doiraning o’rtasini to’g’ri topishga, tekis va ozoda yelimlashga o’rganadilar. Qirqib – yopishtirish faoliyatlarida tarbiyachi bolalarni doira, kvadrat, uchburchakni to’g’ri aytishga va ularni bir-biridan farqlashga o’rgatadi. Bu vazifani tarbiyachi loy mashg’ulotlarida, ta’limiy o’yinlarda amalga oshiriladi. Bolalar to’pning dumaloq shaklda ekanligini, qor odam dumaloq shakllardan, aravalarning g’ildiraklari ham dumaloq ekanligini o’rganadilar. Shuningdek tarbiyachi bolalarga oval, trapetsiya shaklidagi buyumlarni obrazli ifodalashga o’rgatadi
Applikatsiyaga qiziqishni shakllantirish, bolalarni applikatsiya ishlariga jalb etish. Bolalarni tarbiyachi tomonidan qirqib, yelimlashga tayyorlangan shakllarni rang-tusiga ko’ra navbatma-navbat qo’yish va yelimlashga o’rgatish.Bolalarni geometrik shakllardan turli narsalar( uycha, aravacha) yasashga qiziqtirish.O’rta guruhda applikatsiyaga qiziqishni rivojlantirish, bunda turli Tasviriy ifodalarni yaratishga, applikatsiya imkoniyatlaridan kengroq foydalanishga e’tibor berish. Bolalarni qaychini to’g’ri ushlash va qirqish, o’simlik va geometrik shakllardan kvadrat, doira naqshlar hosil qilish, ularni yelimlash. Qog’ozdan to’rtburchak va to’g’ri burchakli to’rtburchak kesib olish, to’rtburchakni diagonal bo’ylab kesish natijasida 2-3 shakl vujudga keladi.( qo’ziqorin, vagon).Jamoaviy mehnat mahsulotlarini yaratishga o’rgatish, qirqib-yopishtirish malakalarini mustahkamlash.
Savol va topshiriqlar:
1.Tasviriy faoliyatning applikatsiya turining qanday ahamiyati bor?
2.MTT da applikatsiyaning qanday turlaridan foydalaniladi?
3.Applikatsiyaning noan’anaviy turlaridan qaysilarini bilasiz?
Do'stlaringiz bilan baham: |
