O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta’lim vazirligi

BOSH MIYA NERVLARI
Bosh miya nervlari doimiy 
tartib raqamiga ega bo'lgan 12 juft 
nervlardan iborat (179-rasmga qarang).
I juft — hid bilish nervi.
II juft — ko'rish nervi.
III juft — ko'zni harakatlantiruvchi nerv.
IV juft — g'altak nervi.
V juft — uch shoxli nerv.
VI juft — uzoqlashtiruvchi nerv.
VII juft — yuz nervi.
VIII juft — dahliz-chig'anoq nervi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

IX juft — til-yutqin nervi.
X juft — adashgan nerv.
XI juft — qo'shimcha nerv.
XII juft — til osti nervi.
Bu nervlar vazifalariga qarab uch guruhga bo'linadi, ulardan I, II va
VIII juft nervlar sezuvchi a’zolarning nervlari, III, IV, VI, XI va XII 
juftlari harakatlantiruvchi nervlar, V, VII, IX va X juftlari esa aralash 
nervlardir. Hid bilish nervi bilan ko'rish nervi boshqa juft nervlardan bosh 
miya pufakchalaridan rivojlanganligi bilan farq qiladi. Shuning uchun bu 
nervlarda nerv tugunlari bo'lmaydi. Aralash nervlar esa orqa miya nervla- 
riga o'xshash tuzilgan bo'lib, ulaming sezuvchi tolalarida nerv tugunlari 
bo'ladi. Harakatlantiruvchi tolalar esa bosh miya po'stlog'idan orqa miya 
nervlariga o'xshab, kulrang moddaning oldingi shoxidan boshlanadi.
Ill, VII, IX va X juft nervlar bag'rida boshqa nerv tolalaridan tashqari 
parasimpatik tolalar ham mavjud.
I. H id b i l i s h n e r v i . Bosh miya yarimsharlari asosida (tagida) 
gi hid bilish piyozchasidan 16— 20 ta ingichka tolalar chiqib, g'alvirsi­
mon suyakning ilma-teshik plastinkasidan o'tib, burun bo'shlig'ining shilliq 
qavatiga tarqaladi.
II. K o ' r i s h n e r v i . Miya oyoqchalarining tashqi chetida joylash­
gan ko'rish yo'llaridan boshlanadi. Ko'rish yo'llari oyoqchalari o'rtasi­
dagi chuqurcha tepasida bir qism tolalar o'zaro kesishib, nerv kesishma- 
sini hosil qiladi va o'ng tomondagi kesishgan tolalar chap tomonga o'tib 
ko'rish nervini hosil qiladi. Nerv shu nomli kanal orqali ko'z kosasiga 
kirib, ko'z kosasining to'r pardasiga borib taqaladi (Ko'rish a’zolari va 
uning o'tkazish yo'liga qaralsin).
III. K o ' z n i h a r a k a t l a n t i r u v c h i n e r v (192-rasm). Miya 
oyoqchalarining ichki yuzalaridan boshlanib, ko'z kosasining ustki yorig'i