Ko‘prik orasida uzunchoq miya turadi. Ko'prik bilan uzunchoq miya
yo‘g ‘on qismining ikki yon tomonida miyacha yarimsharlari ko'rinadi.
Miya tubidan 12 juft bosh miya nervlari chiqqan. Ular oldindan boshlab
quyidagi tartibda chiqqan: I juft — hid bilish nervi ipchalari, II juft —
ko'rish nervi, III juft — ko'zni harakatlantiruvchi nerv, IV juft — g'altak
nervi, V juft —
uch shoxli nerv, VI juft — uzoqlashtiruvchi nerv, VII
juft — yuz nervi, VIII juft — dahliz-chig'anoq nervi, IX juft — til-
yutqin nervi, X juft — adashgan nerv, XI juft — qo'shimcha nerv, XII
juft — til osti nervlari.
Bosh miyaning rivojlanishi
Embrionning dastlabki taraqqiyot davrida miya naychasining old qismi
tezroq rivojlanib, ikki joyidan torayib uchta (oldingi, o'rtadagi
va orqadagi
rombsimon) miya pufakchalariga ajraladi. Oldingi va rombsimon miya
pufakchalari o 'z navbatida ikkitadan pufakchaga bo'linib, jami beshta
bosh miya pufakchasini vujudga keltiradi (180-rasm).
Shunday qilib, rombsimon pufakchadan uzunchoq miya hamda orqa
miya pufakchasi
vujudga keladi. O'rta miya pufakchasi bo'linmaydi.
Oldingi miya pufakchasi ham ikkita pufakchaga bo'linadi. Ularning biri
oxirgi miya pufakchasi, ikkinchisi
— oraliq miya pufakchasidir. Bir
lamchi
nerv naychasi uzunchoq
miya pufakchasining ortqi tomo
nidagi qismidan orqa miya rivoj
lanadi. Bosh miyaning beshta
miya pufakchasidan bosh miya
ning quyidagi alohida qismlari ri
vojlanadi:
1. Rombsimon pufakchadan
uzunchoq miya rivojlanadi.
2. Ortqi miya pufakchasidan
ko'prik va miyacha rivojlanadi.
3. O'rta miya pufakchasidan
miya oyoqlari va to'rt tepalik ri
vojlanadi.
4. Oraliq miya pufakchasidan ko'rish tepaligi, tepalik osti sohasi va
tashqi tanalar rivojlanadi.
5. Oxirgi miya pufakchasidan bosh miya
yarimshari va uning qopla-
masi taraqqiy etadi.
U ZU N C H O Q MIYA
Uzunchoq miya uzunligi 25—30 mm piyoz shaklida bo'lib, ensa su
yagining ichidagi nishabda joylashgan. Uning orqa chegarasi ensaning
180-rasm. Miya.
I
- oldingi miya pufakchasi; 2, 6 - o 'r t a miya
pufakchasi;
3
- orqa miya pufakchasi;
4 -
oxirgi
miya pufakchasi; 5 - oraliq miya pufakchasi;
7 - siqiq qism i; 5 -
ortqi miya; 9 - rombsimon
pufakcha; /О - o r q a miya.
www.ziyouz.com kutubxonasi
katta teshigi ro'parasida bo'lib, orqa miyaga o'tib ketadi. Old tomondan
miya ko'prigiga qo'shilib turadi.
Uzunchoq miya tuzilishi jihatdan orqa miya tuzilishiga o'xshaydi. Uni
old va orqa tomonida joylashgan o'rta egat ikkita pallaga ajratadi. Har
ikki palla o'z navbatida orqa tomonidan o'tgan yonbosh egatlar orqali
tizimchalarga ajralgan. Oldingi tizimchalardagi harakatlantiruvchi nerv
lar (piramida yo'llari) piramidada joylashgan. Orqa qismidan esa sezuvchi
nerv tolalari o'tadi. Uzunchoq miya bilan orqa miya chegarasida piramida
yo'li kesishmasi ko'rinadi.
Piramidalarning ko'prikka yaqin bo'lagi yonginasida oval shaklidagi
tepalik — oliva bor. Oliva bilan piramida o'rtasidan XII juft (til osti)
nervlarning ildizchalari chiqadi. Olivaning orqa tomonidagi yonbosh egatdan
IX juft (til-yutqin), X juft (adashgan) va XI juft (qo'shimcha)
nerv ildizlari
chiqadi. Uzunchoq miya markaziy egatining yonboshida joylashgan orqa
tizimchalarning har biri uncha chuqur bo'lmagan egatlar yordamida ikkita
dasta (ichki nozik dasta, tashqi — ponasimon dasta) ga bo'linadi. Nozik
dastaning uchi y o 'g 'o nlanib , to'qm oq, ponasimon dastaning uchi
yo'g'onlashgan o'zak do'mboqcha bo'lib joylashgan. Bular o'z navbatida
ingichkalashib, chilvir tanalarga aylanadi. Uzunchoq
miya orqa yuzasining
tepa bo'lagi uchburchak shaklida bo'lib, rombsimon chuqurchaning pastki
yarmini hosil qiladi.
Uzunchoq miya ikki xil moddadan — ichida joylashgan kulrang va
tashqarisidagi oq moddadan tuzilgan. Kulrang moddada V—XII juft bosh
miya nervlarining yadrolari, nozik va ponasimon dastalarning hamda
olivaning yadrolari joylashgan (181-rasm).
181-rasm. Rom bsimon yuza va 12
ju ft bosh m iya yadrolari.
&
I -
ko'zni harakatlantiruvchi nerv yad-
rosi; 2 - g ‘altak nervi yadrosi;
3, 4,
5 -
uch
shoxli nerv y ad ro lari; 6 -
uzoqlashtiruvchi nerv yadrosi; 7 - yuz
&
nerv i y a d ro s i; 8, 9, / / - d a h l i z -
c hig'anoq nervi yadrolari;
10
- y u z
22
nervi;
12 -
til osti nervi yadrosi;
13 -
ti l- y u tq i n va a d a s h g a n n e r v l a r
yadrosi;
14
- uch shoxli nervning orqa
tom ondagi yadrosi;
15, 17
-
til-yutqin
21
va adashgan n erv lar yadrosi;
16 -
q o 'sh im c h a nerv; / 5 - q o 'sh im c h a
20
nerv yadrosi;
19
- n o z i k dasta;
2 0 -
ponasim on tepalik;
21 -
adashgan ^
nervning chiqish joyi; 22 - yuz nervi
tepaligi;
23 -
medial tepalik;
24 -
nerv
ildizlari; 25,
26 -
to ‘rt tepalik.
www.ziyouz.com kutubxonasi
